Агні кахання. Ці вечныя яны?” (па рамане І. Мележа “Людзі на балоце”)

• 
  стварыць умовы для рашэння жыццёвых праблем, якія стаяць перад героямі твора;
  

• 
  удасканальваць навыкі характарыстыкі літаратурнага героя з прымяненнем камп’ютэрнай тэхналогіі;
  
• 
  развіваць звязную мову вучняў, уменне выказваць і аб-грунтоўваць сваю думку і разумець важнасць усіх думак;
  
• 
  выхоўваць у школьнікаў культуру інтымных пачуццяў;
  

А.Грачанікаў.

1. 
   Арганізацыйны момант.
   
2. 
   Уступнае слова настаўніка. – Мы працягваем вывучаць раман Івана Мележа “Людзі на балоце”. На сённяшнім ўроку ў цэнтры нашай увагі будзе сюжэтная лінія Васіль – Ганна – Яўхім.
   
3. 
   Матывацыя тэмы ўрока.
   

– Тэма кахання ва ўсе часы – тэма дамінуючая. Але ў кожнага каханне сваё. УМ.Багдановіча каханне светла-сумнае, шчырае і разам з тым – няшчаснае для лірычнага героя.

Так і для нашых герояў – Васіля і Ганны – “узышла зорка Венера”, зорка кахання, якая гасне, не прайшоўшы выпрабавання на трываласць. І таму мы паспрабуем адказаць на пытанні: 1) чаму, кахаючы адзін аднаго, людзі разыходзяцца; 2) што ўплывае на выбар у жыцці нашых герояў; 3) якія ўрокі можна вынесці для сябе з жыццёвай драмы закаханых.

4. 
   Праверка дамашняга задання.
   

• 
  Дома вам было прапанавана паразважаць над тэмай “Маё разуменне кахання”. Падзяліцеся думкамі з намі. (Вучні зачытваюць сачыненні-мініяцюры).
  
• 
  Давайце супаставім вашы думкі з некалькімі азначэннямі паняццяў “каханне”, “страсць”, узятымі з розных крыніц.
  

5. 
   Праца з камп’ютарам.
   

• 
  На камп’ютары вы бачыце тлумачэнні паняццяў “каханне”, “страсць”, узятыя з розных крыніц:
  

6. 
   Творчая дзейнасць вучняў.
   

– На ўроку мы будзем назіраць за развіццём пачуццяў Васіля да Ганны і Яўхіма да Ганны. Давайце бліжэй пазнаёмімся з нашымі героямі. З дапамогай якіх прыёмаў Мележ раскрывае нам характары сваіх герояў? (Адказы вучняў: праз партрэтнае апісанне, праз няўласна-простую мову героя (яго думкі, перажыванні), праз узаемаадносіны з іншымі персанажамі.

– Прыгадайце партрэт Васіля. Што дае апісанне яго знешнасці для разумення характару Васіля? (Адказы вучняў: праз партрэт Васіля Мележ падкрэслівае засяроджанасць героя ў сабе, супярэчлівасць натуры і задаткі моцнага характару. Хлопец негаваркі. Праз думкі Васіля раскрываецца яго моцнае жаданне сцвердзіць сябе як гаспадара ).

– Як раскрываецца Ганна, яе характар праз яе партрэт? (Адказы вучняў: яна прываблівае дзявочым хараством і сваімі чалавечымі якасцямі ).

– Што Мележ вылучае ў знешнасці Яўхіма? Якім падаецца вам унутраны свет маладога Глушака? (Адказы вучняў).

– Давайце падагулім нашы разважанні пра характары герояў з дапамогай табліцы, змешчанай на вашым камп’ютары.

7. 
   Праблемнае поле дзейнасці вучняў на ўроку.
   

а) праца з камп’ютарам

– На маніторы камп’ютара вы бачыце імёны нашых герояў: Васіль – Ганна – Яўхім.

Слайд 3

Жыццёвы выбар герояў:

• 
  ахвяраваць асабістым шчасцем дзеля дабрабыту родных, сваёй сям’і (герой: Ганна)
  
• 
  узяць любой цаной, чаго жадаю (герой: Яўхім)
  
• 
  выйсці з беднасці, мара пра лепшую зямлю (герой: Васіль)
  

– Па якой прычыне Ганна аддае перавагу Васілю, нягледзячы на тое, што і Васіля і Яўхіма аб’ядноўвае аднолькавае стаўленне да матэрыяльнага дабрабыту?

– Як раскрыла Васіля Ганніна каханне?

– Якія падзеі азмрочылі каханне маладых?

– Чаму Ганна, даведаўшыся, што Васіль усё-такі паказаў хату Грыбка, адчула сябе няшчаснай, пяшчота да каханага нібы выветрылася?

Такім чынам, часта для разумення сапраўднасці пачуццяў людзі павінны прайсці праз жыццёвыя выпрабаванні.

– Ці сапраўднае каханне Васіля і Ганны?

– А Яўхім? Якое пачуццё кіруе ім у адносінах да Ганны? Каханне гэта ці страсць? (глядзі табліцу ў камп’ютары).

– Чаму, у рэшце рэшт, Ганна, не кахаючы Яўхіма, выходзіць замуж за яго?

– На наступным уроку мы падрабязней разгледзім тэму “Сватанне і вяселле Яўхіма і Ганны”. Паразважаем, ці быў бы іншы выхад з гэтага любоўнага трохкутніка.

8. 
   Дамашняе заданне: творчае заданне. Падрыхтаваць звязны аргументаваны адказ на пытанні:
   

1. 
   Чаму не пажаніліся Васіль і Ганна?
   
2. 
   Чаму Яўхім жэніцца са “зрэбнай каралеваю”, ці кахае ён Ганну?
   

9. 
   Тэставае апытанне і яго вынікі.
   

10. 
    Рэфлексія.
    

Слайд 4

Дадатак

1. 
   Чысціня, непасрэднасць і шчырасць першага кахання Васіля і Ганны раскрываюцца аўтарам праз:
   

б) большай часткаю праз маўчанне, калі пачуцці зразумелыя без слоў;

в) праз пастаянныя спрэчкі маладых людзей.

2. 
   Пра каго з герояў сказана наступнае:
   

а) пра Ганну;

б) пра Хадоську;

в) пра Параску.

3. 
   Як называецца мастацкі прыём, скарыстаны аўтарам у прыведзеным урыўку?
   

б) гратэск;

в) разгорнутае параўнанне;

г) гіпербала.

4. 
   Сімвалам чаго здаўна лічылася рабіна ў вуснай народнай творчасці беларусаў?
   

б) неўладкаванасці і няўдач;

в) матэрыяльнага дабрабыту;

г) смеласці і адвагі.

5. 
   Каму з герояў рамана “Людзі на балоце” належыць наступная характарыстыка?
   

а) Міканору;

б) Васілю;

в) Хоню.

6. 
   Ствараючы характар Васіля, аўтар звяртае ўвагу на:
   

б) эмацыянальнасць, якая выяўляецца ў жаданні падзяліцца з іншымі людзьмі сваімі думкамі;

в) эгаізм у адносінах да блізкіх людзей.

7. 
   Што азмрочыла шчасце Васіля і Ганны кахаць і быць каханымі?
   

б) сустрэча з бандытамі, якая паклала пачатак жыццевым выпрабаванням маладых людзей;

в) гаворкі, якія пайшлі па сяле, асуджаючы каханне Васіля і Ганны.

8. 
   Што з’явілася сімвалам нешчаслівага першага кахання Васіля і Ганны, якое “…выплыла, ажыло, як бы вырасла, поўнае злавеснага сэнсу”?
   

б) разбітае люстэрка, якое, паводле народнага павер’я, не прыносіць шчасця;

в) сон Васіля, які маці тлумачыла як дурны, нядобры.

9. 
   Чаму Ганна пасля прыходу Васіля ад маслакоўцаў рэзка змяніла свае адносіны дакахання?
   

б) пагаварыла з бацькам і мачыхай і зразумела, што Васіль для яе не пара;

в) страціла свой ідэал каханага, веру, што Васіль не можа прынесці шкоды людзям.

10. 
    Якім пачуццём змяняецца непрыхільнасць Ганны ў адносінах да каханага паслявяртання Васіля з допыту?
    

б) публічным шкадаваннем, якое, на думку Ганны, павышала яе аўтарытэт у вачах аднавяскоўцаў;

в) поўнай абыякавасцю.

11. 
    Калі Васіль апынуўся пад арыштам, якое пачуццё авалодала ім?
    

б) апатыя, калі страчана вера ў праўду і дабро;

в) жаданне дабіцца таго, каб ва ўсім справядліва разабраліся.

12. 
    Пра якую падзею ў жыцці Ганны ідзе размова ў прыведзеным урыўку?
    

б) сватанне Яўхіма;

в) шкадаванне аб тым, што не захацела тлумачыць Васілю нічога аб сутычцы Яўхіма у малінніку.

13. 
    Што цяжэй за ўсё пераадольваў Васіль, знаходячыся у турме, лічыў “самай вялікай пакутай”?
    

б) расставанне са сваімі роднымі;

в) разлуку з Ганнай.

14. 
    У чым можна папракнуць Ганну, калі яна дала згоду стаць жонкай Яўхіма?
    

б) у няўменні і нежаданні пазмагацца за сваё шчасце;