Жанры і вiды беларускага фальклору: падыходы да класiфiкацыi



Спампаваць 49.3 Kb.
Дата канвертавання27.07.2016
Памер49.3 Kb.

Жанры і вiды беларускага фальклору: падыходы да класiфiкацыi.


Жанра(віда)вызначальныя прыкметы:

  • празаiчная / вершаваная мова;

  • верагоднае / неверагоднае ;

  • сакральнае / прафаннае;

  • рытуальнае / нерытуальнае;

  • дыскурсiўнае / наратыўнае.

Класiфiкацыя эпiчных жанраў беларускага фальклору

А. Празаiчныя жанры


Вобласцi: казкi, няказкавая проза, небылiцы.

  • Казкавая проза: анiмалiстычныя казкi, у тым ліку кумулятыўныя, чарадзейна-фантастычныя, багатырскiя, рэалiстычныя казкi (авантурна-навелiстычныя (прыгоды героя), бытавыя, сацыяльныя).

  • Няказкавая проза: легенды, прымхлiцы, рэалiстычныя сказаннi (расказы), анекдоты.

1. Легендарная проза: мiфалагiчныя (касмаганiчныя, заагенiчныя, антрапагенiчныя, эсхаталагiчныя), гiстарычныя, тапанiмiчныя, маральна-этычныя легенды.

2. Прымхлiвыя аповеды (прымхлiцы).

3. Рэалiстычныя сказаннi: бывалiцы (рус. сказы), сказаннi-ўспамiны (тыпу «Я з вогненнай вёскi»).

4. Анекдоты (бытавыя, сацыяльныя, этнiчныя, этнатапанiмiчныя, палiтычныя, дзiцячыя, прафесiйныя i г. д.).



  1. Небылiцы (абсурдная карцiна свету: нарушэнне паслядоўнасцi падзей, прычынна-вынiковых сувязей).

Сiнтэтычныя з’явы: легендарная казка; анекдатычная казка; гiсторыка-тапанiмiчная легенда.

Б. Вершаваныя жанры

  • Гiстарычныя песнi.

  • Духоўныя вершы i песнi.

  • Балады.

Класiфiкацыя лiрычных жанраў беларускага фальклору


Жанры: песнi, прыпеўкi, галашэннi.

Сферы: рытуальна-магiчная, прафанная

А. Рытуальна-магiчная сфера

Класiфiкацыя беларускай абрадавай лiрыкi


1. Каляндарна-абрадавыя песнi

Жанравыя формы: заклiнальныя; рытуальныя; велiчальныя; дакаральныя (жартоўныя); абрадавыя лірычныя.

Цыклы:


  • зiмовы: калядныя, шчадроўскiя, рытуальныя карагодна-гульнёвыя (“Яшчур”, “Каза”), васiльеўскiя;

  • веснавы: масленiчныя, вяснянкi, валачобныя, карагодна-гульнёвыя, юраўскiя, “страла”, траецкiя, майскiя, куставыя, русальныя;

  • летнi: купальскiя, пятроўскiя, зажынкавыя, жнiўныя, дажынкавыя, у тым ліку спарышовыя i райковыя;

  • восеньскi: восеньскiя песнi.

Прамежкавыя памiж восеньскiм i зiмовым цыкламі прадзiльныя (пiлiпаўскiя) песнi.
2. Сямейна-абрадавы комплекс (радзіны і хрэсьбіны, вяселле, пахаванне і памінанне)

Хрэсьбiнныя песнi: заклiнальныя, велiчальныя, жартоўныя, бяседныя.

Вясельная паэзiя:

  • перадвясельныя песнi (сватанне, заручыны, каравай);

  • вясельныя песнi (пасад, выпраўленне да вянчання, вяртанне, сустрэча, бяседа);

  • паслявясельныя песні (гасцiны).

Жанравыя формы – як у каляндарна-абрадавай паэзii.

Хаўтурныя галашэннi; псальмы i духоўныя вершы на памiнках.
Б. Прафанная сфера

Класiфiкацыя беларускай пазаабрадавай лiрыкi

1. Бытавыя песнi (падставы вылучэння: персанажы, бытавы тып канфлікта): любоўныя, сямейныя, сіроцкія, удовіны, прымацкія, карагодна-гульнявыя, танцавальныя, гумарыстычныя (у тым ліку песнi-небылiцы).

2. Сацыяльныя песнi (аспект асоба і грамадства): антыпрыгоннiцкiя, батрацкiя, рэкруцкiя, салдацкiя, адыходнiцкiя, казацкiя, чумацкiя, турэмныя, сатырычныя.

3. Прыпеўкi.


Мастацказнаўцы вылучаюць наступныя групы пазаабрадавых твораў:

І група: песнi, звязаныя з рознымi вiдамi забаў, – гульнявыя, карагодныя, танцавальныя.

II група: галасавыя (бытавыя i сацыяльныя).

III група: прыпеўкі (выконваюцца i падчас танцаў).


Праблемны вiд песень:


Баладныя песнi (лiра-эпiчны жанр? Эпiчны?)

Жанравызначальныя прыкметы:

  • вершаваныя;

  • верагоднае / неверагоднае;

  • сакральнае / прафаннае;

  • рытуальнае / нерытуальнае;

  • наратыўнае (сюжэтнасць).

Вiды:

  • карагодна-гульнявыя;

  • рытуальна-мiфалагiчныя;

  • з казачнымi і легендарнымі матывамi;

  • гiстарычныя;

  • навелiстычныя.

Сферы бытавання баладных песень: рытуальна-магiчная, прафанная.

Праблемны жанр: Замовы

Эпiка? Лiрыка? Драматыка?

Адказ: i так, i не.

Iшоў залатнiк… (эпічны пачатак)

Устану Я (лірычны пачатак)

Два ўдзельнiкi: адзін актыўны ў дзеяннях, другi здзяйсняе рухi, але не гаворыць (драматычны пачатак)

Асобна: Малыя жанры фальклору: выслоўi, прыказкi, прымаўкi, загадкi.
Класiфiкацыя драматычных твораў беларускага фальклору

Формы народнага тэатра: тэатр “жывога акцёра”, лялечны тэатр.



Агульныя прыкметы: традыцыйныя творы, сюжэтнае дзеянне, выканаўцы (жывыя людзi або лялькi), касцюмы i маскi, рэгламентаваныя паводзiны, абавязковыя i iмпрывiзаваныя празаiчныя i вершаваныя дыялогi i маналогі, песенныя ўстаўкі, маналогі і дыялогi.

Тыпалогiя: маркiраванасць пачатку дзеяння i яго заканчэння, лiнейнае разгортванне дзеянняў (вясельны абрад) або паўтаральнасць дзеянняў (гульнi).
А. Вiды датэатральнай драматычнай творчасцi.

1. Каляндарныя фальклорна-этнаграфiчныя комплексы (Каляды, Масленка i г. д.), iх аптымiстычная скiраванасць.

2. Сямейна-абрадавыя фальклорна-этнаграфiчныя комплексы.


  • Вяселле як народны мюзiкл. Аснова драматургii – процiборства i прымiрэнне двух бакоў (партыi жанiха i партыi нявесты). Кульмiнацыя – звядзенне маладых.

  • Хрэсьбiны як мiстэрыяльная драма.

  • Пахавальны абрадавы комплекс як мiстэрыяльная трагедыя.

3. Драматычныя абрадавыя прадстаўленнi. Звычайна ўваходзяць у склад буйных комплексаў (“Ваджэнне казы” ў складзе каляднага комплексу; “Цыганы” ў складзе вясельнага абраду).

4. Абрадавыя гульнi ў складзе комплексаў (тыпу “Яшчар”).

5. Карагодныя гульні са спевамi (напрыклад, “Драма”).

6. Пазаабрадавыя гульнi дзяцей i моладзi.


Б. Вiды ўласна тэатральнай драматычнай творчасці

! Раздзяленне выканаўцаў i аўдыторыi.

1. XVI ст. “Батлейка” – вiд беларускага народнага лялечнага тэатра

Склад драматургii:



  • сцэны рэлiгiйнага зместу

  • мiстэрыяльная драма “Цар Ірад”

  • iнтэрмедыi (гумарыстычныя i сатырычныя, пра дурнога ашуканага пана).

2. Народная драма (з 18 ст.).

Узнiкла на стыку фальклорнай i лiтаратурнай традыцый

Склад драматургii:


  • героiка-рамантычная драма “Цар Максiмiлян”

  • разбойнiцкая драма “Лодка”

  • камiчныя i сатырычныя сцэнкi i песнi.

3. Панарамны тэатр аднаго акцёра “Раёк”

Яго вiд: размаляваная скрыня з павелiчальным шклом.



Склад: смешныя каментарыi да карцiнак (вiды гарадоў, неверагодныя падзеi, гiстарычныя i фальклорныя героi, фрывольныя сцэнкi i г. д.).





Каталог: documents -> %D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%B5%D0%B4%D1%80%D0%B0%20%D1%82%D1%8D%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96%20%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B -> %D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> %D0%A4%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0 -> %D0%9B%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8
%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> 2. эстэтыка літаратуры агульнае І рознае
%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> Уводзіны ў літаратуразнаўства
%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> Уводзіны ў лitаратуразнаўства вучэбная праграма для вышэйшых навучальных устаноў па спецыяльнасцях: 1-21 05 01 «Беларуская філалогія»
%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> Стылістычныя зрэзы твора
%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> Вопросы ккр для студентов 2–го курса специальностей «Белорусская филология»
%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%8B%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B -> Своеадметнасць літаратурных родаў
%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8 -> Вiды i жанры беларускага фальклору: падыходы да класiфiкацыi. Жанрававызначальныя прыкметы
%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8 -> Жанры і вiды беларускага фальклору: падыходы да класiфiкацыi

Спампаваць 49.3 Kb.

Поделитесь с Вашими друзьями:



База данных защищена авторским правом ©vuchoba.org 2020
звярнуцца да адміністрацыі
войти | регистрация
    Галоўная старонка
Cачынення
Рэфераты
Документы

загрузить материал