УСТАНОВА АДУКАЦЫІ
«МАГІЛЁЎСКІ ІНСТЫТУТ
МІНІСТЭРСТВА ЎНУТРАНЫХ СПРАЎ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ»
Кафедра сацыяльна-гуманітарных дысцыплін
«Рэлігіязнаўства»
метадычныя рэкамендацыі па вывучэнню дысцыпліны для спецыяльнасцей
1-93 01 01 Прававое забеспячэнне грамадскай бяспекі
1-93 01 03 Прававое забеспячэнне аператыўна-вышуковай дзейнасці
Форма атрымання адукацыі: дзённая
Курс: 2
Семестр: 3
Распрацоўшчык:
намеснік начальніка кафедры
старшы лейтэнант міліцыі
Венідзіктаў С.В.
Дапушчаны да выкарыстання ў адукацыйным працэсе кафедрай сацыяльна-гуманітарных дысцыплін 31.08.2015 г., пратакол №14.1
Начальнік кафедры
маёр міліцыі
С.І. Даніленка
2015 г.
ЗМЕСТ
Уводзіны……………………………………………………………….…… 4
Тэматычны план дысцыпліны…………………………………….…… 8
Тэма 1. Уводзіны. Прадмет і задачы рэлігіязнаўства……………..….. 10
Тэма 2. Рэлігія як сацыякультурны феномен……………………..…….. 13
Тэма 3. Раннія формы рэлігійных вераванняў………………...……… 17
Тэма 4. Нацыянальна-дзяржаўныя рэлігіі…………………..……… 21
Тэма 5. Будызм…………………………………………………..……… 25
Тема 6. Хрысціянства……………………………………………………… 28
Тэма 7. Іслам……………………………………………………..………… 33
Тэма 8. Сучасныя феномены рэлігійнага жыцця…………………..…… 36
Тэма 9. Вольнадумства і яго асноўныя формы………………….……… 40
Тэма 10. Рэлігія і вольнадумства на Беларусі…………………………… 44
Тэма 11. Свабода сумлення і яе прававое забеспячэнне.
Заключэнне……………………………………………………………… 48
Пералік пытанняў для падрыхтоўкі да заліку……….……….…..…… 52
УВОДЗІНЫ
Мэты і задачы вучэбнай дысцыпліны
Мэтай вучэбнай дысцыпліны “Рэлігіязнаўства” з’яўляецца фарміраванне сацыяльна-асобасных кампетэнцый курсанта, якія забяспечваюць яго асобаснае самавызначэнне ў галіне сацыякультурных феноменаў рэлігіі, вальнадумства і свабоды сумлення.
Рэалізацыя гэтай мэты прадугледжвае вырашэнне наступных задач:
– засваенне курсантамі тэарэтычных асноў рэлігіязнаўства, яго асноўных паняццяў, канцэпцый і праблем,
– асноў даследчай метадалогіі ў галіне рэлігіязнаўства;
– развіццё ў курсантаў навуковых уяўленняў пра спецыфіку рэлігійнага светапогляду і вальнадумства як спосабаў духоўна-практычнага асваення рэчаіснасці;
– азнаямленне з асноўнымі гістарычнымі і сучаснымі формамі рэлігіі і вальнадумства;
– арыентаванне курсантаў на асэнсаванне і аналіз гісторыі станаўлення і сучаснага стану рэлігійных традыцый і форм вальнадумства ў Беларусі;
– засваенне асноў свабоды сумлення і азнаямленне з яе заканадаўчым замацаваннему міжнародных і айчынных прававых дакументах;
– фарміраванне ведаў адносна магчымых дэструктыўных уплываў сучасных формаў рэлігіі, а таксама іх прававых наступстваў;
– садзейнічанне свядомаму светапогляднаму самавызначэнню курсантаў у дачыненні да рэлігіі і вальнадумства на пачатках навуковасці, свецкасці, талерантнасці;
– навучанне ўменню весці дыялог і дыскусіі па праблемах рэлігіі і вальнадумства;
– выхаванне верацярпімасці і павагі да законаў, якія рэгулююць ажыццяўленне свабоды сумлення.
Месца вучэбнай дысцыпліны ў сістэме падрыхтоўкі спецыяліста.
Сувязі з іншымі навучальнымі дысцыплінамі
Сітуацыя светапогляднага плюралізму, якая склалася ў сучасным грамадстве, прадугледжвае наяўнасць у яго духоўнай і сацыяльнай жыцця вялікай колькасці разнастайных з’яў, сярод якіх важнае месца займае рэлігія. Даследаванне гэтага феномену ажыццяўляецца з пазіцый філасофіі, тэалогіі, мастацтва, навукі. Навуковую пункт гледжання на праблему рэлігіі ўяўляе, разам з іншымі сацыяльна-гуманітарнымі навукамі, рэлігіязнаўства.
Рэлігіязнаўства вывучае сутнасць, структуру і функцыі рэлігіі і вальнадумства як духоўных і сацыяльных з'яў, заканамернасці іх генезісу, функцыянавання і ўзаемадзеяння з іншымі формамі духоўнай і сацыяльнай дзейнасці.
Актуальнасць вывучэння рэлігіязнаўства абумоўлена значнасцю феномену рэлігіі ў станаўленні і сучасным развіцці сусветнай і айчыннай сацыякультурнай практыкі. Гэтая дысцыпліна дазваляе курсантам глыбей і паўней зразумець працэсы, якія адбываюцца ў сучасным свеце, больш адэкватна прымаць асобасныя, кіраўніцкія і прафесійныя рашэнні. Вывучэнне дадзенага курса таксама дапаможа курсантам авалодаць дасягненнямі сусветнай і айчыннай культуры, сфарміраваць актыўную жыццёвую пазіцыю і каштоўнасныя арыентацыі.
Асаблівая ўвага надаецца своеасаблівасці і сучаснаму стану асноўных рэлігійных тыпаў і кірункаў, формаў вальнадумства, у тым ліку ў дачыненні да гісторыі Беларусі. Важнае месца ў структуры прадмета займаюць праблемы свабоды сумлення, яе рэалізацыі ў сусветнай і нацыянальнай практыцы, заканадаўстве. Такім чынам, рэлігіязнаўства як вучэбная дысцыпліна ўяўляе сістэму ведаў аб тэорыі, гісторыі, практыцы рэлігіі, вальнадумства і свабоды сумлення.
Выкладанне рэлігіязнаўства носіць свецкі характар, грунтуецца на прынцыпах навуковасці, аб’ектыўнасці, талерантнасці, гістарычнасці, лагічнасці, даступнасці і яснасці выкладу, практычнасці і карыснасці для жыццядзейнасці.
“Рэлігіязнаўства” як навучальны курс з’яўляецца дысцыплінай гуманітарнага цыклу, што абумоўлівае неабходнасць міжпрадметных сувязяў з філасофіяй, гісторыяй, сацыялогіяй, псіхалогіяй, правазнаўства, паліталогія, асновамі ідэалогіі беларускай дзяржавы, этыкай.
Патрабаванні да засваення вучэбнай дысцыпліны
Вывучэнне вучэбнай дысцыпліны павінна спрыяць фарміраванню наступных кампетэнцый:
акадэмічных:
АК-9. Умець вучыцца, павышаць сваю кваліфікацыю на працягу ўсяго жыцця.
сацыяльна-асобасных:
СЛК-8. Разумець сацыяльную значнасць сваёй будучай прафесіі, быць здольным выконваць грамадзянскі і службовы абавязак, прафесійныя задачы ў адпаведнасці з нормамі маралі, прафесійнай этыкі і службовага этыкету.
СЛК-9. Праяўляць нецярпімасць да карупцыйных і іншых супрацьпраўных паводзін, валодаць высокім узроўнем прафесійнага правасвядомасці і прававой культуры.
прафесійных:
ПК-26. Ужываць метады правядзення прыкладных навуковых даследаванняў, аналізу і апрацоўкі іх вынікаў.
ПК-27. Абагульняць і фармуляваць высновы па тэме даследавання, рыхтаваць справаздачы па выніках даследавання.
ПК-28. Аналізаваць правапрымяняльную і праваахоўную практыку, навуковую інфармацыю, айчынны і замежны вопыт па профілю прафесійнай дзейнасці.
У выніку асваення вучэбнай дысцыпліны “Рэлігіязнаўства” курсант павінен
ведаць:
ключавыя падыходы да інтэрпрэтацыі сутнасці рэлігіі і рэлігійных феноменаў, этапы эвалюцыі рэлігійных традыцый чалавецтва;
секулярныя тэндэнцыі ў сучасным грамадстве;
асаблівасці вучэнняў і дзейнасці новых рэлігійных рухаў;
тыпалагічныя асаблівасці гістарычна традыцыйных рэлігій Беларусі;
прынцыпы і заканадаўчыя асновы ажыццяўлення свабоды сумлення ў сучасным беларускім грамадстве;
умець:
аналізаваць ролю рэлігіі ў жыцці чалавека і грамадства, ацэньваць месца рэлігійных з’яў у сістэме культуры;
вызначаць тэндэнцыі рэлігійна-светапогляднай трансфармацыі сучаснага грамадскай свядомасці;
улічваць адрозненні рэлігійных традыцый пры вырашэнні сацыяльных, кіраўніцкіх і выхаваўчых задач;
праяўляць талерантнасць у сферы міжканфесійных адносін.
валодаць:
навыкамі самастойнага аналізу асноўных паняццяў, канцэпцый і праблем рэлігіязнаўства;
асновамі даследчай метадалогіі ў галіне рэлігіязнаўства;
навуковымі ўяўленнямі пра спецыфіку рэлігійнага светапогляду і вальнадумства;
навыкамі выяўлення магчымых дэструктыўных уплываў сучасных формаў рэлігіі, а таксама іх прававых наступстваў;
дыялагічнага і дыскусійнымі метадамі абмеркавання праблем рэлігіі і вальнадумства.
У навучанні мяркуецца збалансаванае выкарыстанне традыцыйных і інавацыйных тэхналогій навучання. Галоўнымі асаблівасцямі традыцыйных методык вывучэння прадмета з’яўляюцца выклад навучальнага матэрыялу ў выглядзе лекцый з наступнай яго прапрацоўкай на семінарскіх занятках. Пры гэтым праца на лекцыях звязана з засваеннем тэарэтычнага матэрыялу, у той час як на семінарскіх занятках перавага аддаецца яго аналізу, асэнсавання і практычнага прымянення. Пры выкарыстанні гэтых методык важная роля ў вывучэнні курса адводзіцца самастойнай працы.
Выкарыстанне нетрадыцыйных тэхналогій звязана з актывізацыяй розных форм вучэбнай дзейнасці курсанта, акцэнтаваннем увагі на набыцці ім пэўных уменняў і навыкаў у галіне вывучаемага прадмета. Сярод гэтых тэхналогій і метадаў варта вылучыць камунікатыўныя тэхналогіі (дыскусія, круглы стол, прэс-канферэнцыя, мазгавы штурм, навучальныя дэбаты і іншыя); тэхналогія вучэбна-даследчай дзейнасці; метад аналізу канкрэтных сітуацый (метад кейсаў); гульнявыя тэхналогіі, у рамках якіх курсанты ўдзельнічаюць у дзелавых, ролевых, імітацыйных гульнях і інш.
Аб’ём вучэбнай дысцыпліны, формы атрымання
адукацыі і формы бягучай атэстацыі
Вучэбная дысцыпліна “Рэлігіязнаўства” вывучаецца ў дзённай і завочнай формах атрымання вышэйшай адукацыі.
У адпаведнасці з вучэбнымі планамі ўстановы адукацыі па спецыяльнасцях 1-93 01 01 Прававое забеспячэнне грамадскай бяспекі, 1-93 01 03 Прававое забеспячэнне аператыўна-вышуковай дзейнасці на вывучэнне вучэбнай дысцыпліны адводзіцца ўсяго 72 гадзіны.
На вывучэнне вучэбнай дысцыпліны ў вочнай форме адводзіцца 34 аўдыторных гадзіны, з іх лекцый – 22, семінарскіх заняткаў – 12. Вучэбная дысцыпліна вывучаецца ў 3 семестры, форма бягучай атэстацыі - залік (3).
На вывучэнне вучэбнай дысцыпліны ў завочнай форме адводзіцца 8 аўдыторных гадзін, з іх лекцый – 4, семінарскіх заняткаў – 4. Вучэбная дысцыпліна вывучаецца ў 3 і 4 семестрах, форма бягучай атэстацыі – залік (4).
ТЭМАТЫЧНЫ ПЛАН ДЫСЦЫПЛІНЫ
-
Нумар раздзела. тэмы
|
Назва раздзела, тэмы
|
Колькасць аўдыторных гадзін
|
Форма кантролю ведаў
|
Заўвагі
|
Усяго
|
Лекцыі
|
Семінарскія заняткі
|
Практычныя заняткі
|
Іншае
|
Колькасць гадзін, КСР
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
3 семестр
|
1
|
Тэма 1. Уводзіны, прадмет і задачы рэлігіязнаўства
|
2
|
2
|
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
2
|
Тэма 2. Рэлігія як сацыякультурны феномен
|
2
|
2
|
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
3
|
Тэма 3. Раннія формы рэлігійных вераванняў
|
3
|
2
|
1
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
4
|
Тэма 4. Нацыянальна-дзяржаўныя рэлігіі
|
3
|
2
|
1
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
5
|
Тэма 5. Будызм
|
2
|
2
|
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
6
|
Тема 6. Хрысціянства
|
4
|
2
|
2
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
7
|
Тэма 7. Іслам
|
2
|
2
|
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
8
|
Тэма 8. Сучасныя феномены рэлігійнага жыцця
|
4
|
2
|
2
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
9
|
Тэма 9. Вольнадумства і яго асноўныя формы
|
2
|
2
|
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
10
|
Тэма 10. Рэлігія і вольнадумства на Беларусі
|
6
|
2
|
4
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
11
|
Тэма 11. Свабода сумлення і яе прававое забеспячэнне. Заключэнне
|
4
|
2
|
2
|
|
|
|
Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
|
|
|
Залік
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Усяго ў 3 семестры
|
34
|
22
|
12
|
|
|
|
|
|
ТЭМА 1
УВОДЗІНЫ. ПРАДМЕТ І ЗАДАЧЫ РЭЛІГІЯЗНАЎСТВА
Лекцыі: 2 гадзіны
Актуальнасць курсу, яго прадмет, мэты, задачы і роля ў структуры гуманітарнага кампанента адукацыі курсантаў.
Рэлігіязнаўства як навука пра заканамернасці ўзнікнення, развіцця, функцыянавання рэлігіі ў грамадстве, яе функцыях, ролі і месцы ў духоўным жыцці грамадства. Разнастайнасць падыходаў да вывучэння рэлігіі.
Асноўныя раздзелы рэлігіязнаўства: філасофія рэлігіі, псіхалогія рэлігіі, сацыялогія рэлігіі, фенаменалогія рэлігіі, гісторыя рэлігіі, тэорыя і гісторыя вальнадумства і свабоды сумлення. Метады пазнання і прынцыпы выкладу рэлігіязнаўчай праблем. Сувязь рэлігіязнаўства з іншымі абласцямі навуковага веды.
Мэты:
– навучальная: пазнаёміць курсантаў з паняццем, прадметам і задачамі рэлігіязнаўства; падыходамі да вывучэння рэлігіязнаўства; месцам рэлігіязнаўства ў структуры гуманітарнага комплекса адукацыі;
– развіваючая: развіць мысленне курсанта; стварыць умовы для развіцця разумовых, творчых, рэфлексіўных і камунікатыўных здольнасцяў навучэнцаў, развіваць здольнасць хутка думаць, коратка і ясна выказваць сваю думку;
– выхаваўчая: выхоўваць у курсантаў імкненне да развіцця сваіх інтэлектуальных здольнасцяў, агульнай эрудыцыі; выхоўваць талерантнага і актыўнага сучаснага чалавека.
Рэкамендаваная літаратура:
1. Адзіночанка, В.А. Рэлігіязнаўства: Вучэб. дапам. / В.А. Адзіночанка. – Мн: Універсітэцкае, 2001. – 240 с.
2. Гараджда, В.И. Религиоведение / В.И. Гараджа. – М., 1995. – 351 с.
3. Лекции по истории религии: Уч. Пособ. / А.Л. Буряковский и др. – Спб.: Лань, 1997. – 268 с.
4. Ленцевич О.М., Лемешова Т.В. Религиоведение: Учеб. пособие для студ. экон. и юрид. специальностей. – Мн.: Изд-во МИУ, 2003. – 96 с.
5. Лобазова О.Ф. Религиоведение / Под общ. ред. проф. В.И. Жукова. – М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К», 2002. – 384 с.
6. Поликарпов, В.С. История религий: лекции и хрестоматия / В.С. Поликарпов. – М.: Гардарика, Экспертное бюро, 1997. – 312 с.
7. Шелковая, Н.В. Введение в религиоведение: Учебник / Н.В. Шелковая. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2007. – 520 с.
Лекцыя:
1. Рэлігіязнаўства ў структуры гуманітарнага комплексу адукацыі.
2. Падыходы да вывучэння рэлігіязнаўства.
3. Раздзелы рэлігіязнаўства.
Пытанні для самакантролю:
1. Якія раздзелы рэлігіязнаўства Вы ведаеце?
2. Рэлігіі вывучаюць шматлікія навуковыя дысцыпліны: псіхалогія, сацыялогія, гісторыя, філасофія і г.д. Як Вы думаеце, для чаго тады патрэбна такая навуковая дысцыпліна, як рэлігіязнаўства?
3. Растлумачце фразу французскага пісьменніка П.С. Марэшаля: "Рэлігіі адрозніваюцца адна ад адной толькі дэкарацыямі". Прадстаўніком якога падыхода да тлумачэння рэлігіі з'яўляецца аўтар гэтых слоў?
4. Назавіце базісныя элементы, структуры, якія паўтараюцца ў розных рэлігіях.
5. Якімі метадамі карыстаецца рэлігіязнаўства?
Тэмы рэфератаў:
1. Станаўленне і эвалюцыя рэлігіязнаўства як навуковай дысцыпліны.
2. Праблемы сучаснага рэлігіязнаўства.
3. Праблема рэлігійнага развіцця чалавецтва ў рэлігіязнаўстве.
4.Роля і значэнне рэлігійнага фактару ў жыцці народаў свету.
Тэст:
1. Раздзел рэлігіязнаўства, які вывучае рэлігійную свядомасць і паводзіны індывіда, а таксама працэсы прыняцця рэлігійных перакананняў, прыстасаванне адэпта рэлігіі да грамадскага жыцця называецца:
А. сацыялогія рэлігіі;
В. псіхалогія рэлігіі;
С. фенаменалогія рэлігіі;
D. гісторыя рэлігіі.
2. У якім стагоддзі пачалося фарміраванне рэлігіязнаўства як самастойнай галіны ведаў?
А. ХХ ст.;
В. ХІХ ст.;
С. ХVII ст.;
D. ХVIII ст.
3. У якой частцы света ўзнікла рэлігіязнаўства як самастойная галіна ведаў?
А. Азія;
В. Афрыка;
С. Еўропа;
D. Амерыка.
4. Каго называюць бацькам рэлігіязнаўства?
А. А. Конт;
В. К. Маркс;
Л. Шантэпі дэ ла Сасэ;
D. М. Мюлер.
5. Што лішняе ў пераліку:
Да прынцыпаў рэлігіязнаўства адносяцца перш за ўсё:
А. прынцып аб'ектыўнасці;
В. прынцып навуковасці;
С. прынцып гістарызму;
D. прынцып аналізу.
6. Падыход да вывучэння рэлігіі, які крытычна адмаўляе акт стварэння свету, наяўнасці творцы, ідэю неўміручасці і нябеснага раю; супрацьпастаўляе веды і веру называецца:
А. атэістычны;
В. навуковы;
С. філасоўскі;
D. тэалагічны.
7. Раздзел рэлігіязнаўства, які ставіць сваёй задачай даследаваць функцыянаванне рэлігіі ў грамадстве, яе ўплыў на фарміраванне сацыяльных груп, а таксама ўзаемаадносіны рэлігіі і палітыкі, рэлігіі і ўлады называецца:
А. псіхалогія рэлігіі;
В. сацыялогія рэлігіі;
С. фенаменалогія рэлігіі;
D. гісторыя рэлігіі.
8. Лацінскае слова religio азначае:
А. імкненне да ведаў;
В. пабожнасць;
С. вучэнне;
D. святло.
9. Прадметам рэлігіязнаўства з’яўляецца:
А. усе сусветныя рэлігіі;
В. усе рэлігіі, якія існавалі;
С. усе рэлігіі, якія існавалі і існуюць;
D. усе рэлігіі, якія існуюць.
10. Тэалогія – гэта
А. сістэматычнае тлумачэнне якога-небудзь рэлігійнага вучэння і дагматаў якой-небудзь рэлігіі;
В. вобласць навуковых даследаванняў, прадметам якой з'яўляюцца рэлігіі;
С. сукупнасць філасофскіх установак у адносінах да рэлігіі, а таксама філасофскіх абгрунтаванняў існавання бога ці багоў, філасофскія разважанні пра яго/іх прыроду;
D. аўтаномнае філасофскае разважанне пра багоў і рэлігіі, асаблівы тып філасоўствавання.
ТЭМА 2
РЭЛІГІЯ ЯК САЦЫЯКУЛЬТУРНЫ ФЕНОМЕН
Лекцыя: 2 гадзіны
Паняцце рэлігіі. Вызначэнне рэлігіі ў сучасным рэлігіязнаўстве.
Спецыфіка рэлігійнага светапогляду, яго адрозненне ад філасофскага, міфалагічнага, навуковага тыпаў светапогляду. Рэлігія і традыцыйныя светапоглядныя пытанні. Праблема чалавека, яго лёсу, жыцця і смерці, сэнсу існавання як адна з цэнтральных праблем рэлігіі.
Сацыяльныя, гнасеалагічныя, псіхалагічныя і гістарычныя дэтэрмінанты рэлігіі, асаблівасці і формы іх праявы на этапах сацыякультурнага развіцця чалавецтва.
Структура рэлігіі.
Рэлігійная свядомасць, яго спецыфіка і структура. Рэлігійная ідэалогія і рэлігійная псіхалогія – два ўзроўні рэлігійнай свядомасці, іх ўзаемасувязь. Рэлігійная вера, яе асаблівасці і структура. Вера ў звышнатуральнае – галоўная прыкмета рэлігіі. Рэлігійны вопыт.
Рэлігійная дзейнасць. Паняцце культу. Спецыфіка рэлігійна-культавай практыкі. Внекультовая рэлігійная дзейнасць.
Рэлігійныя арганізацыі і інстытуты, іх тыпы. Царква, дэнамінацыя і секта: іх асноўныя рысы і характарыстыкі. Канфесія.
Поделитесь с Вашими друзьями: |