«магілёўскі інстытут міністэрства ўнутраных спраў рэспублікі беларусь»

«МАГІЛЁЎСКІ ІНСТЫТУТ

МІНІСТЭРСТВА ЎНУТРАНЫХ СПРАЎ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ»
Кафедра сацыяльна-гуманітарных дысцыплін

«Рэлігіязнаўства»

метадычныя рэкамендацыі па вывучэнню дысцыпліны для спецыяльнасцей

1-93 01 01 Прававое забеспячэнне грамадскай бяспекі

1-93 01 03 Прававое забеспячэнне аператыўна-вышуковай дзейнасці

Форма атрымання адукацыі: дзённая

Распрацоўшчык:

намеснік начальніка кафедры

старшы лейтэнант міліцыі

Венідзіктаў С.В.

Дапушчаны да выкарыстання ў адукацыйным працэсе кафедрай сацыяльна-гуманітарных дысцыплін 31.08.2015 г., пратакол №14.1

Начальнік кафедры

маёр міліцыі

С.І. Даніленка

2015 г.

Тэматычны план дысцыпліны…………………………………….…… 8

Тэма 1. Уводзіны. Прадмет і задачы рэлігіязнаўства……………..….. 10

Тэма 2. Рэлігія як сацыякультурны феномен……………………..…….. 13

Тэма 3. Раннія формы рэлігійных вераванняў………………...……… 17

Тэма 4. Нацыянальна-дзяржаўныя рэлігіі…………………..……… 21

Тэма 5. Будызм…………………………………………………..……… 25

Тема 6. Хрысціянства……………………………………………………… 28

Тэма 7. Іслам……………………………………………………..………… 33

Тэма 8. Сучасныя феномены рэлігійнага жыцця…………………..…… 36

Тэма 9. Вольнадумства і яго асноўныя формы………………….……… 40

Тэма 10. Рэлігія і вольнадумства на Беларусі…………………………… 44

Тэма 11. Свабода сумлення і яе прававое забеспячэнне.

Заключэнне……………………………………………………………… 48

Пералік пытанняў для падрыхтоўкі да заліку……….……….…..…… 52

УВОДЗІНЫ
Мэты і задачы вучэбнай дысцыпліны

Рэалізацыя гэтай мэты прадугледжвае вырашэнне наступных задач:

– засваенне курсантамі тэарэтычных асноў рэлігіязнаўства, яго асноўных паняццяў, канцэпцый і праблем,

– асноў даследчай метадалогіі ў галіне рэлігіязнаўства;

– развіццё ў курсантаў навуковых уяўленняў пра спецыфіку рэлігійнага светапогляду і вальнадумства як спосабаў духоўна-практычнага асваення рэчаіснасці;

– азнаямленне з асноўнымі гістарычнымі і сучаснымі формамі рэлігіі і вальнадумства;

– арыентаванне курсантаў на асэнсаванне і аналіз гісторыі станаўлення і сучаснага стану рэлігійных традыцый і форм вальнадумства ў Беларусі;

– засваенне асноў свабоды сумлення і азнаямленне з яе заканадаўчым замацаваннему міжнародных і айчынных прававых дакументах;

– фарміраванне ведаў адносна магчымых дэструктыўных уплываў сучасных формаў рэлігіі, а таксама іх прававых наступстваў;

– садзейнічанне свядомаму светапогляднаму самавызначэнню курсантаў у дачыненні да рэлігіі і вальнадумства на пачатках навуковасці, свецкасці, талерантнасці;

– навучанне ўменню весці дыялог і дыскусіі па праблемах рэлігіі і вальнадумства;

– выхаванне верацярпімасці і павагі да законаў, якія рэгулююць ажыццяўленне свабоды сумлення.

Сувязі з іншымі навучальнымі дысцыплінамі

Рэлігіязнаўства вывучае сутнасць, структуру і функцыі рэлігіі і вальнадумства як духоўных і сацыяльных з'яў, заканамернасці іх генезісу, функцыянавання і ўзаемадзеяння з іншымі формамі духоўнай і сацыяльнай дзейнасці.

Актуальнасць вывучэння рэлігіязнаўства абумоўлена значнасцю феномену рэлігіі ў станаўленні і сучасным развіцці сусветнай і айчыннай сацыякультурнай практыкі. Гэтая дысцыпліна дазваляе курсантам глыбей і паўней зразумець працэсы, якія адбываюцца ў сучасным свеце, больш адэкватна прымаць асобасныя, кіраўніцкія і прафесійныя рашэнні. Вывучэнне дадзенага курса таксама дапаможа курсантам авалодаць дасягненнямі сусветнай і айчыннай культуры, сфарміраваць актыўную жыццёвую пазіцыю і каштоўнасныя арыентацыі.

Асаблівая ўвага надаецца своеасаблівасці і сучаснаму стану асноўных рэлігійных тыпаў і кірункаў, формаў вальнадумства, у тым ліку ў дачыненні да гісторыі Беларусі. Важнае месца ў структуры прадмета займаюць праблемы свабоды сумлення, яе рэалізацыі ў сусветнай і нацыянальнай практыцы, заканадаўстве. Такім чынам, рэлігіязнаўства як вучэбная дысцыпліна ўяўляе сістэму ведаў аб тэорыі, гісторыі, практыцы рэлігіі, вальнадумства і свабоды сумлення.

Выкладанне рэлігіязнаўства носіць свецкі характар, грунтуецца на прынцыпах навуковасці, аб’ектыўнасці, талерантнасці, гістарычнасці, лагічнасці, даступнасці і яснасці выкладу, практычнасці і карыснасці для жыццядзейнасці.

“Рэлігіязнаўства” як навучальны курс з’яўляецца дысцыплінай гуманітарнага цыклу, што абумоўлівае неабходнасць міжпрадметных сувязяў з філасофіяй, гісторыяй, сацыялогіяй, псіхалогіяй, правазнаўства, паліталогія, асновамі ідэалогіі беларускай дзяржавы, этыкай.

акадэмічных:

АК-9. Умець вучыцца, павышаць сваю кваліфікацыю на працягу ўсяго жыцця.

сацыяльна-асобасных:

СЛК-8. Разумець сацыяльную значнасць сваёй будучай прафесіі, быць здольным выконваць грамадзянскі і службовы абавязак, прафесійныя задачы ў адпаведнасці з нормамі маралі, прафесійнай этыкі і службовага этыкету.

СЛК-9. Праяўляць нецярпімасць да карупцыйных і іншых супрацьпраўных паводзін, валодаць высокім узроўнем прафесійнага правасвядомасці і прававой культуры.

прафесійных:

ПК-26. Ужываць метады правядзення прыкладных навуковых даследаванняў, аналізу і апрацоўкі іх вынікаў.

ПК-27. Абагульняць і фармуляваць высновы па тэме даследавання, рыхтаваць справаздачы па выніках даследавання.

ПК-28. Аналізаваць правапрымяняльную і праваахоўную практыку, навуковую інфармацыю, айчынны і замежны вопыт па профілю прафесійнай дзейнасці.

У выніку асваення вучэбнай дысцыпліны “Рэлігіязнаўства” курсант павінен

ведаць:

секулярныя тэндэнцыі ў сучасным грамадстве;

асаблівасці вучэнняў і дзейнасці новых рэлігійных рухаў;

тыпалагічныя асаблівасці гістарычна традыцыйных рэлігій Беларусі;

прынцыпы і заканадаўчыя асновы ажыццяўлення свабоды сумлення ў сучасным беларускім грамадстве;

умець:

вызначаць тэндэнцыі рэлігійна-светапогляднай трансфармацыі сучаснага грамадскай свядомасці;

улічваць адрозненні рэлігійных традыцый пры вырашэнні сацыяльных, кіраўніцкіх і выхаваўчых задач;

праяўляць талерантнасць у сферы міжканфесійных адносін.

валодаць:

навыкамі самастойнага аналізу асноўных паняццяў, канцэпцый і праблем рэлігіязнаўства;

асновамі даследчай метадалогіі ў галіне рэлігіязнаўства;

навуковымі ўяўленнямі пра спецыфіку рэлігійнага светапогляду і вальнадумства;

навыкамі выяўлення магчымых дэструктыўных уплываў сучасных формаў рэлігіі, а таксама іх прававых наступстваў;

дыялагічнага і дыскусійнымі метадамі абмеркавання праблем рэлігіі і вальнадумства.

У навучанні мяркуецца збалансаванае выкарыстанне традыцыйных і інавацыйных тэхналогій навучання. Галоўнымі асаблівасцямі традыцыйных методык вывучэння прадмета з’яўляюцца выклад навучальнага матэрыялу ў выглядзе лекцый з наступнай яго прапрацоўкай на семінарскіх занятках. Пры гэтым праца на лекцыях звязана з засваеннем тэарэтычнага матэрыялу, у той час як на семінарскіх занятках перавага аддаецца яго аналізу, асэнсавання і практычнага прымянення. Пры выкарыстанні гэтых методык важная роля ў вывучэнні курса адводзіцца самастойнай працы.

Выкарыстанне нетрадыцыйных тэхналогій звязана з актывізацыяй розных форм вучэбнай дзейнасці курсанта, акцэнтаваннем увагі на набыцці ім пэўных уменняў і навыкаў у галіне вывучаемага прадмета. Сярод гэтых тэхналогій і метадаў варта вылучыць камунікатыўныя тэхналогіі (дыскусія, круглы стол, прэс-канферэнцыя, мазгавы штурм, навучальныя дэбаты і іншыя); тэхналогія вучэбна-даследчай дзейнасці; метад аналізу канкрэтных сітуацый (метад кейсаў); гульнявыя тэхналогіі, у рамках якіх курсанты ўдзельнічаюць у дзелавых, ролевых, імітацыйных гульнях і інш.

адукацыі і формы бягучай атэстацыі

У адпаведнасці з вучэбнымі планамі ўстановы адукацыі па спецыяльнасцях 1-93 01 01 Прававое забеспячэнне грамадскай бяспекі, 1-93 01 03 Прававое забеспячэнне аператыўна-вышуковай дзейнасці на вывучэнне вучэбнай дысцыпліны адводзіцца ўсяго 72 гадзіны.

На вывучэнне вучэбнай дысцыпліны ў вочнай форме адводзіцца 34 аўдыторных гадзіны, з іх лекцый – 22, семінарскіх заняткаў – 12. Вучэбная дысцыпліна вывучаецца ў 3 семестры, форма бягучай атэстацыі - залік (3).

На вывучэнне вучэбнай дысцыпліны ў завочнай форме адводзіцца 8 аўдыторных гадзін, з іх лекцый – 4, семінарскіх заняткаў – 4. Вучэбная дысцыпліна вывучаецца ў 3 і 4 семестрах, форма бягучай атэстацыі – залік (4).

ТЭМАТЫЧНЫ ПЛАН ДЫСЦЫПЛІНЫ

Нумар раздзела. тэмы	Назва раздзела, тэмы	Колькасць аўдыторных гадзін						Форма кантролю ведаў	Заўвагі
		Усяго	Лекцыі	Семінарскія заняткі	Практычныя заняткі	Іншае	Колькасць гадзін, КСР
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
3 семестр
1	Тэма 1. Уводзіны, прадмет і задачы рэлігіязнаўства	2	2					Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
2	Тэма 2. Рэлігія як сацыякультурны феномен	2	2					Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
3	Тэма 3. Раннія формы рэлігійных вераванняў	3	2	1				Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
4	Тэма 4. Нацыянальна-дзяржаўныя рэлігіі	3	2	1				Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
5	Тэма 5. Будызм	2	2					Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
6	Тема 6. Хрысціянства	4	2	2				Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
7	Тэма 7. Іслам	2	2					Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
8	Тэма 8. Сучасныя феномены рэлігійнага жыцця	4	2	2				Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
9	Тэма 9. Вольнадумства і яго асноўныя формы	2	2					Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
10	Тэма 10. Рэлігія і вольнадумства на Беларусі	6	2	4				Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
11	Тэма 11. Свабода сумлення і яе прававое забеспячэнне. Заключэнне	4	2	2				Праверка канспектаў, апытанне. рэфераты
	Залік
	Усяго ў 3 семестры	34	22	12

УВОДЗІНЫ. ПРАДМЕТ І ЗАДАЧЫ РЭЛІГІЯЗНАЎСТВА

Рэлігіязнаўства як навука пра заканамернасці ўзнікнення, развіцця, функцыянавання рэлігіі ў грамадстве, яе функцыях, ролі і месцы ў духоўным жыцці грамадства. Разнастайнасць падыходаў да вывучэння рэлігіі.

Асноўныя раздзелы рэлігіязнаўства: філасофія рэлігіі, псіхалогія рэлігіі, сацыялогія рэлігіі, фенаменалогія рэлігіі, гісторыя рэлігіі, тэорыя і гісторыя вальнадумства і свабоды сумлення. Метады пазнання і прынцыпы выкладу рэлігіязнаўчай праблем. Сувязь рэлігіязнаўства з іншымі абласцямі навуковага веды.
Мэты:

– навучальная: пазнаёміць курсантаў з паняццем, прадметам і задачамі рэлігіязнаўства; падыходамі да вывучэння рэлігіязнаўства; месцам рэлігіязнаўства ў структуры гуманітарнага комплекса адукацыі;

– развіваючая: развіць мысленне курсанта; стварыць умовы для развіцця разумовых, творчых, рэфлексіўных і камунікатыўных здольнасцяў навучэнцаў, развіваць здольнасць хутка думаць, коратка і ясна выказваць сваю думку;

– выхаваўчая: выхоўваць у курсантаў імкненне да развіцця сваіх інтэлектуальных здольнасцяў, агульнай эрудыцыі; выхоўваць талерантнага і актыўнага сучаснага чалавека.

1. Адзіночанка, В.А. Рэлігіязнаўства: Вучэб. дапам. / В.А. Адзіночанка. – Мн: Універсітэцкае, 2001. – 240 с.

2. Гараджда, В.И. Религиоведение / В.И. Гараджа. – М., 1995. – 351 с.

3. Лекции по истории религии: Уч. Пособ. / А.Л. Буряковский и др. – Спб.: Лань, 1997. – 268 с.

4. Ленцевич О.М., Лемешова Т.В. Религиоведение: Учеб. пособие для студ. экон. и юрид. специальностей. – Мн.: Изд-во МИУ, 2003. – 96 с.

5. Лобазова О.Ф. Религиоведение / Под общ. ред. проф. В.И. Жукова. – М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К», 2002. – 384 с.

6. Поликарпов, В.С. История религий: лекции и хрестоматия / В.С. Поликарпов. – М.: Гардарика, Экспертное бюро, 1997. – 312 с.

7. Шелковая, Н.В. Введение в религиоведение: Учебник / Н.В. Шелковая. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2007. – 520 с.

1. Рэлігіязнаўства ў структуры гуманітарнага комплексу адукацыі.

2. Падыходы да вывучэння рэлігіязнаўства.

3. Раздзелы рэлігіязнаўства.

1. Якія раздзелы рэлігіязнаўства Вы ведаеце?

2. Рэлігіі вывучаюць шматлікія навуковыя дысцыпліны: псіхалогія, сацыялогія, гісторыя, філасофія і г.д. Як Вы думаеце, для чаго тады патрэбна такая навуковая дысцыпліна, як рэлігіязнаўства?

3. Растлумачце фразу французскага пісьменніка П.С. Марэшаля: "Рэлігіі адрозніваюцца адна ад адной толькі дэкарацыямі". Прадстаўніком якога падыхода да тлумачэння рэлігіі з'яўляецца аўтар гэтых слоў?

4. Назавіце базісныя элементы, структуры, якія паўтараюцца ў розных рэлігіях.

5. Якімі метадамі карыстаецца рэлігіязнаўства?

1. Станаўленне і эвалюцыя рэлігіязнаўства як навуковай дысцыпліны.

2. Праблемы сучаснага рэлігіязнаўства.

3. Праблема рэлігійнага развіцця чалавецтва ў рэлігіязнаўстве.

4.Роля і значэнне рэлігійнага фактару ў жыцці народаў свету.
Тэст:

1. Раздзел рэлігіязнаўства, які вывучае рэлігійную свядомасць і паводзіны індывіда, а таксама працэсы прыняцця рэлігійных перакананняў, прыстасаванне адэпта рэлігіі да грамадскага жыцця называецца:

А. сацыялогія рэлігіі;

В. псіхалогія рэлігіі;

С. фенаменалогія рэлігіі;

D. гісторыя рэлігіі.

2. У якім стагоддзі пачалося фарміраванне рэлігіязнаўства як самастойнай галіны ведаў?

А. ХХ ст.;

В. ХІХ ст.;

С. ХVII ст.;

D. ХVIII ст.

3. У якой частцы света ўзнікла рэлігіязнаўства як самастойная галіна ведаў?

А. Азія;

В. Афрыка;

С. Еўропа;

D. Амерыка.

4. Каго называюць бацькам рэлігіязнаўства?

А. А. Конт;

В. К. Маркс;


Л. Шантэпі дэ ла Сасэ;

D. М. Мюлер.

5. Што лішняе ў пераліку:

Да прынцыпаў рэлігіязнаўства адносяцца перш за ўсё:

А. прынцып аб'ектыўнасці;

В. прынцып навуковасці;


С. прынцып гістарызму;

D. прынцып аналізу.

6. Падыход да вывучэння рэлігіі, які крытычна адмаўляе акт стварэння свету, наяўнасці творцы, ідэю неўміручасці і нябеснага раю; супрацьпастаўляе веды і веру называецца:

А. атэістычны;

В. навуковы;

С. філасоўскі;

D. тэалагічны.

7. Раздзел рэлігіязнаўства, які ставіць сваёй задачай даследаваць функцыянаванне рэлігіі ў грамадстве, яе ўплыў на фарміраванне сацыяльных груп, а таксама ўзаемаадносіны рэлігіі і палітыкі, рэлігіі і ўлады называецца:

А. псіхалогія рэлігіі;

В. сацыялогія рэлігіі;

С. фенаменалогія рэлігіі;

D. гісторыя рэлігіі.

8. Лацінскае слова religio азначае:

А. імкненне да ведаў;

В. пабожнасць;

С. вучэнне;

D. святло.

9. Прадметам рэлігіязнаўства з’яўляецца:

А. усе сусветныя рэлігіі;

В. усе рэлігіі, якія існавалі;

С. усе рэлігіі, якія існавалі і існуюць;

D. усе рэлігіі, якія існуюць.

10. Тэалогія – гэта

А. сістэматычнае тлумачэнне якога-небудзь рэлігійнага вучэння і дагматаў якой-небудзь рэлігіі;

В. вобласць навуковых даследаванняў, прадметам якой з'яўляюцца рэлігіі;

С. сукупнасць філасофскіх установак у адносінах да рэлігіі, а таксама філасофскіх абгрунтаванняў існавання бога ці багоў, філасофскія разважанні пра яго/іх прыроду;

D. аўтаномнае філасофскае разважанне пра багоў і рэлігіі, асаблівы тып філасоўствавання.

ТЭМА 2

РЭЛІГІЯ ЯК САЦЫЯКУЛЬТУРНЫ ФЕНОМЕН

Спецыфіка рэлігійнага светапогляду, яго адрозненне ад філасофскага, міфалагічнага, навуковага тыпаў светапогляду. Рэлігія і традыцыйныя светапоглядныя пытанні. Праблема чалавека, яго лёсу, жыцця і смерці, сэнсу існавання як адна з цэнтральных праблем рэлігіі.

Сацыяльныя, гнасеалагічныя, псіхалагічныя і гістарычныя дэтэрмінанты рэлігіі, асаблівасці і формы іх праявы на этапах сацыякультурнага развіцця чалавецтва.

Структура рэлігіі.

Рэлігійная свядомасць, яго спецыфіка і структура. Рэлігійная ідэалогія і рэлігійная псіхалогія – два ўзроўні рэлігійнай свядомасці, іх ўзаемасувязь. Рэлігійная вера, яе асаблівасці і структура. Вера ў звышнатуральнае – галоўная прыкмета рэлігіі. Рэлігійны вопыт.

Рэлігійная дзейнасць. Паняцце культу. Спецыфіка рэлігійна-культавай практыкі. Внекультовая рэлігійная дзейнасць.

Рэлігійныя арганізацыі і інстытуты, іх тыпы. Царква, дэнамінацыя і секта: іх асноўныя рысы і характарыстыкі. Канфесія.