ЛЕКЦЫІ
Лекцыя 1.
ДЫЯЛЕКТАЛОГІЯ I ПРАДМЕТ ЯЕ ВЫВУЧЭННЯ
План лекцыі 1. Прычыны ўзнікнення дыялектаў. 2. Крыніцы вывучэння дыялектаў беларускай мовы і методыка дыялекталагічных даследаваняў. 3. Спосабы фіксацыі дыялектнага маўлення.
Абабурка, М. В. Беларускае слова і яго вывучэнне / М. В. Абабурка. – Мінск, 1986. – 125 с.
Бурак, Л. I. Сучасная беларуская мова / Л. І. Бурак. – Мінск, 1985. – 312 с.
Булыка, А. М. З моў далёкіх і блізкіх / А. М. Булыка. – Мінск, 1986. – 72 с.
Вайтовіч, Н. Т. Да пытання аб фарміраванні нацыянальнай літаратурнай мовы. Аб суадносінах літаратурнай мовы і дыялектаў / Н. Т. Вайтовіч.– Мінск, 1958. – 47 с.
Жакава, З. I. Пытанні беларускай дыялекталогіі / З. І. Жакава, Э. Д. Блінава. – Мінск, 1962. – 31 с.
Жураўскі, А. I. Мова нашых продкаў / А. І. Жураўскі. – Мінск, 1983. – 64 с.
Крывіцкі, А. А. Наша родная мова / А. А. Крывіцкі. – Мінск, 1967. – 182 с.
Крывіцкі, А. А. Сучасная беларуская літаратурная мова і народныя гаворкі / А. А. Крывіцкі. – Мн., 1961. – 40 с.
Крывіцкі, А. А. Што такое лінгвагеаграфія / А. А. Крывіцкі. – Мінск, 1986. – 71 с.
Крывіцкі, А. А. Дыялекталогія беларускай мовы / А. А. Крывіцкі. – Мінск, 2003. – 294 с.
Крывіцкі, А. А. Практыкум па фанетыцы беларускай мовы / А. А. Крывіцкі, А. І. Падлужны. – Мінск, 1989. – 268 с.
Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак. – Мінск, 1968. – 318 с.
Сямешка, Л. I. Курс беларускай мовы / Л. І. Сямешка, І. Р. Шкраба, З. І. Бадзевіч. – Мінск, 1996. – 654 с.
Филин, Ф. П. Происхождение русского, украинского и белорусского языков / Ф. П. Филин. – Л., 1972. – 655 с.
Этнаграфія Беларусі. Энцыклапедыя. – Мінск, 1989. – 575 с.
Юрэвіч, У. М. Слова жывое, роднае, гаваркое... / У. М. Юрэвіч. – Мінск, 1992. – 269 с.
Лекцыя 2. СТАНАЎЛЕННЕ БЕЛАРУСКАЙ ДЫЯЛЕКТАЛОГІІ План лекцыі -
Вывучэнне беларускай дыялекталогіі ў ХІХ – пачатку ХХ ст. на фальклорным і этнаграфічным матэрыяле, лексікаграфічных працах І. Насовіча, У. Дабравольскага і інш.
-
Я. Карскі як даследчык беларускай дыялекталогіі.
-
Даследаванне беларускіх гаворак у ХХ ст.: лінгвагеаграфія, лексікаграфія, манаграфічныя і вучэбныя выданні.
Літаратура
Беларуская мова. Энцыклапедыя. – Мінск, 1994. – 654 с.
Гуліцкі, М. Ф. Нарысы па гісторыі беларускай лексікаграфіі / М. Ф. Гуліцкі. – Мінск, 1978. – 119 с.
Карскі, Я. Беларусы / Я. Карскі. – Мінск, 2001. – 640 с.
Карскі, Я. Беларускі народ і яго мова / Я. Карскі – Мінск, 1920. – 15 с.
Карский, Е. Белорусы. Язык белорусского народа / Е. Карский. Вып. 2-3. – М., 1956. – 518 с.
Крывіцкі, А. А. У рытме з развіццём мовы / А. А. Крывіцкі. – Мінск, 1976. – 80 с.
Крывіцкі, А. А. Дыялекталогія беларускай мовы / А. А. Крывіцкі. – Мінск, 2003. – 294 с.
Крывіцкі, А. А. Што такое лінгвагеаграфія / А. А. Крывіцкі. – Мінск, 1986. – 71 с.
Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак. – Мінск, 1968. – 318 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова ў сістэме славянскіх моў / Б. А. Плотнікаў. – Мінск, 1999. – 119 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова: Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларускае слоўніцтва / Б. А. Плотнікаў. – Мінск, 2003. – 135 с.
Этнаграфія Беларусі. Энцыклапедыя. – Мінск, 1989. – 575 с.
Лекцыя 3. НАЦІСКНЫ ВАКАЛІЗМ БЕЛАРУСКІХ ГАВОРАК План лекцыі -
Агульная характарыстыка націскнога вакалізму.
-
Акустычная характарыстыка націскных галосных фанем.
-
Артыкуляцыйная характарыстыка націскных галосных фанем.
Літаратура
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Клімчук, Ф. Д. Гаворкі Заходняга Палесся: Фанетычны нарыс / Ф. Д. Клімчук. – Мінск, 1983. – 127 с.
Крывіцкі, А. А. Фанетыка беларускай мовы / А. А. Крывіцкі, А. І. Падлужны. – Мінск, 1984. – 268 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Новопокровская, В. Н. Из истории говоров, переходных от белорусского языка к русскому / В. Н. Новопокровская. – Мінск, 1975. – 144 с.
Падлужны, А. I. Нарыс акустычнай фанетыкі беларускай мовы / А. І. Падлужны. – Мінск, 1977. – 264 с.
Падлужны, А. I. Гукі беларускай мовы / А. І. Падлужны, В. М. Чэкман. – Мінск, 1973. – 264 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Сямешка, Л. I. Беларуская мова. Уводзіны ў навуку аб мове. Фанетыка. Арфаэпія. Графіка. Арфаграфія / Л. І. Сямешка. – Мінск, 1999. – 223 с.
Фанетыка слова ў беларускай мове. – Мінск, 1983. – 200 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм. Фанетыка / І. Я. Яшкін. – Мінск, 1976. – 175 с.
Лекцыя 4. НЕНАЦІСКНЫ ВАКАЛІЗМ БЕЛАРУСКІХ НАРОДНЫХ ГАВОРАК ПАСЛЯ ЦВЁРДЫХ I НЯПАРНЫХ
ЦВЁРДЫХ ЗЫЧНЫХ
План лекцыі -
Пазіцыйныя змены ненаціскных галосных.
-
Галосныя 1-га пераднаціскнога склада пасля цвёрдых і няпарных цвёрдых зычных.
-
Асноўныя тыпы ненаціскнога вакалізму пасля цвёрдых і няпарных цвёрдых зычных.
-
Вакалізм пераходнага тыпу пасля цвёрдых і няпарных цвёрдых зычных.
-
Вакалізм пачатку слова, паслянаціскных, 2-га і далейшых пераднаціскных складоў пасля цвёрдых і няпарных цвёрдых зычных.
Літаратура
Вайтовіч, Н. Т. Ненаціскны вакалізм народных гаворак Беларусі / Н. Т. Вайтовіч. – Мінск, 1968. – 219 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Клімчук, Ф. Д. Гаворкі Заходняга Палесся. Фанетычны нарыс / Ф. Д. Клімчук. – Мінск, 1983. – 127 с.
Крывіцкі, А. А. Фанетыка беларускай мовы / А. А. Крывіцкі, А. І. Падлужны. – Мінск, 1984. – 268 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялекных сістэм. Фанетыка / І. Я. Яшкін – Мінск, 1976. – 175 с.
Лекцыя 5.
НЕНАЦІСКНЫ ВАКАЛІ3М БЕЛАРУСКІХ НАРОДНЫХ ГАВОРАК ПАСЛЯ МЯККІХ ЗЫЧНЫХ
План лекцыі
-
Ненаціскныя галосныя пасля мяккіх зычных у 1-ым пераднаціскным складзе.
-
Асноўныя тыпы ненаціскнога вакалізму пасля мяккіх зычных.
-
Вакалізм пераходнага тыпу пасля мяккіх зычных.
-
Вакалізм іншых ненаціскных складоў пасля мяккіх зычных.
-
Асаблівасці ненаціскнога вакалізму заходнепалескіх гаворак.
Літаратура
Вайтовіч, Н. Т. Ненаціскны вакалізм народных гаворак Беларусі / Н. Т. Вайтовіч. – Мінск, 1968. – 219 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Клімчук, Ф. Д. Гаворкі Заходняга Палесся. Фанетычны нарыс / Ф. Д. Клімчук. – Мінск, 1983. – 127 с.
Крывіцкі, А. А. Фанетыка беларускай мовы / А. А. Крывіцкі, А. І. Падлужны. – Мінск, 1984. – 268 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм. Фанетыка / І. Я. Яшкін. – Мінск, 1976. – 175 с.
Лекцыя 6.
СВОЕАСАБЛІВАСЦЬ ДЫЯЛЕКТНАГА КАНСАНАНТЫЗМУ I ВІДЫ ПАЗІЦЫЙНЫХ ЗМЕН ЗЫЧНЫХ ГУКАЎ
План лекцыі -
Агульная характарыстыка кансанантызму беларускіх гаворак.
-
Асаблівасці фанем <р>, <р'>, шыпячых і афрыкат у беларускіх гаворках.
-
Карэляцыйныя пары губных; губна-губныя і заднеязычныя фанемы ў беларускіх гаворках.
-
Віды кансанантных змен у беларускіх гаворках: асіміляцыя і дысіміляцыя, метатэза, эпентэза і пратэза ў дыялектнай мове.
Літаратура
Выгонная, Л. Ц. Ад гука да літары / Л. Ц. Выгонная. – Мінск, 1991. – 77 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Крывіцкі, А. А. Фанетыка беларускай мовы / А. А. Крывіцкі, А. І. Падлужны. – Мінск, 1984. – 268 с.
Клімчук, Ф. Д. Гаворкі Заходняга Палесся. Фанетычны нарыс / Ф. Д. Клімчук. – Мінск, 1983. – 127 с.
Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак. – Мінск, 1968. – 318 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Чэкман, В. М. Гісторыя проціпастаўленняў па цвёрдасці-мяккасці ў беларускай мове / В. М. Чэкман. – Мінск, 1970. – 152 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм. Фанетыка / І. Я. Яшкін. – Мінск, 1976. – 175 с.
Лекцыя 7.
МАРФАЛАГІЧНЫЯ АСАБЛІВАСЦІ НАЗОЎНІКА
Ў ДЫЯЛЕКТНАЙ МОВЕ
План лекцыі
-
Дыялектныя адрозненні ў катэгорыі роду і ліку.
-
Клічная форма назоўнікаў.
-
Скланенне назоўнікаў у дыялектнай мове.
-
Нерэгулярныя тыпы скланення.
Літаратура
Анічэнка, У. В. Марфалогія ўсходнеславянскіх моў. Назоўнік. Дзеяслоў. Прыслоўе / У. В. Анічэнка. – Мінск, 1973. – 127 с.
Граматыка беларускай мовы. Т.1. Марфалогія. – Мінск, 1962. – 540 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Жакава, 3. I. Пытанні беларускай дыялекталогіі / З. І. Жакава, Э. Д. Блінава. – Мінск, 1962. – 30 с.
Жыдовіч, М. А. Назоўнік у беларускай мове. Ч. І. Адзіночны лік / М. А. Жыдовіч. – Мінск, 1969. – 230 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Наркевіч, А. I. Назоўнік. Граматычныя катэгорыі і формы / А. І. Наркевіч. – Мінск, 1976. – 248 с.
Параскевіч, Т. В. Назоўнік у беларускіх прыказках / Т. В. Параскевіч. – Мінск, 1984. – 110 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Шуба, П. П. Лекцыі па беларускай марфалогіі / П. П. Шуба. – Мінск, 1975. – 79 с.
Лекцыя 8.
ГРАМАТЫЧНАЯ ХАРАКТАРЫСТЫКА ПРЫМЕТНІКАЎ, ЛІЧЭБНІКАЎ, ЗАЙМЕННІКАЎ У БЕЛАРУСКІХ ГАВОРКАХ
План лекцыі
-
Прыметнік, лічэбнік, займеннік у беларускіх гаворках.
-
Поўная і кароткая формы прыметнікаў.
-
Сцягнутыя формы якасных прыметнікаў, неасабовых займеннікаў, парадкавых лічэбнікаў.
-
Дыялектныя асаблівасці скланення якасных прыметнікаў, неасабовых займеннікаў, парадкавых лічэбнікаў у адзіночным і множным ліку.
-
Формы ступеней параўнання якасных прыметнікаў.
Літаратура
Булахаў, М. Г. Прыметнік у беларускай мове / М. Г. Булахаў. – Мінск, 1964. – 199 с.
Вярхоў, П. В. Лічэбнік у беларускай мове (параўнальна з рускай і ўкраінскай мовамі) / П. В. Вярхоў. – Мінск, 1961. – 36 с.
Граматыка беларускай мовы. Т.1. Марфалогія. – Мінск, 1962. – 540 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак. – Мінск, 1968. – 318 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Супрун, А. Е. Славянские числительные. Становление числительных как особой части речи / А. Е. Супрун.– Минск, 1969. – 232 с.
Сцяшковіч, Т. П. Займеннік у беларускай мове / Т. П. Сцяшковіч. – Мінск, 1977. – 259 с.
Чабярук, А. I. Лічэбнік у беларускіх гаворках / А. І. Чабярук. – Мінск, 1977. – 104 с.
Шуба, П. П. Лекцыі па беларускай марфалогіі / П. П. Шуба. – Мінск, 1975. – 79 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм. Марфалогія. Сінтаксіс / І. Я. Яшкін. – Мінск, 1980. – 103 с.
Лекцыя 9.
ДЗЕЯСЛОЎ, ДЗЕЕПРЫМЕТНІК, ДЗЕЕПРЫСЛОЎЕ I ПРЫСЛОЎЕ Ў БЕЛАРУСКІХ НАРОДНЫХ ГАВОРКАХ
План лекцыі -
Неазначальная форма (інфінітыў).
-
Варыянты постфіксаў зваротных дзеясловаў.
-
Дыялектныя асаблівасці ў асновах дзеясловаў.
-
Катэгорыя часу і асобы, спражэнне дзеяслова.
-
Формы загаднага ладу і трыванні дзеяслова.
-
Асаблівасці дзеепрыметніка і дзеепрыслоўя у дыялектнай мове.
-
Падзел дыялектных прыслоўяў па значэнні. Утварэнне прыслоўяў у дыялектнай мове.
-
Ступені параўнання і формы суб’ектыўнай ацэнкі прыслоўяў.
Літаратура
Беларуская граматыка. Ч.1. – Мінск, 1985. – 431 с.
Граматыка беларускай мовы. Т.1. Марфалогія. – Мінск, 1962. – 540 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Кечык, С. Я. Дзеепрыслоўе ў беларускай мове / С. Я. Кечык. – Мінск, 1985. – 190 с.
Ляончанка, Д. А. З гісторыі форм дзеепрыметнікаў у беларускай мове / Д. А. Ляончанка. – Гомель, 1957. – 67 с.
Мацкевіч, Ю. Ф. Марфалогія дзеяслова ў беларускай мове / Ю. Ф. Мацкевіч. – Мінск, 1959. – 292 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Прыгодзіч, М. Р. Шчодрасць слова / М. Р. Прыгодзіч. – Мінск, 1990. – 78 с.
Сцяцко, П. У. Народная лексіка і словаўтварэнне / П. У. Сцяцко. – Мінск, 1972. – 287 с.
Сцяцко П. У. Беларускае народнае словаўтварэнне. Афіксальныя назоўнікі. – Мінск, 1977. – 320 с.
Шуба, П. П. Дзеяслоў у беларускай мове / П. П. Шуба. – Мінск, 1968. – 82 с.
Шуба, П. П. Лекцыі па беларускай марфалогіі / П. П. Шуба. – Мінск, 1975. – 79 с.
Шуба, П. П. Прыслоўе ў беларускай мове / П. П. Шуба. – Мінск, 1962. – 194 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм. Марфалогія. Сінтаксіс / І. Я. Яшкін. – Мінск, 1980. – 103 с.
Лекцыя 10.
СІНТАКСІС ДЫЯЛЕКТНАЙ МОВЫ
План лекцыі
-
Агульныя заўвагі.
-
Словазлучэнне ў дыялектнай мове.
-
Сінтаксіс простата сказа.
-
Сінтаксіс складанага сказа.
Літаратура
Беларуская граматыка. Ч.2. Сінтаксіс. – Мінск, 1986. – 327 с.
Груца, А. П. Развіццё складаназалежнага сказа ў беларускай мове / А. П. Груца. – Мінск, 1970. – 270 с.
Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. – Мінск, 1963. – 971 с.
Нарысы па беларускай дыялекталогіі. – Мінск, 1964. – 415 с.
Падгайскі, Л. П. Словазлучэнне ў беларускай мове / Л. П. Падгайскі. – Мінск, 1971. – 192 с.
Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск, 2003. – 671 с.
Прохорова, С. М. Синтаксис переходной русско-белорусской зоны. Ареально-типологические исследования / С. М. Прохорова. – Мінск, 1991. – 136 с.
Рагаўцоў, В. I. Сінтаксіс беларускай і рускай моў. Дыскусійныя пытанні / В. І. Рагаўцоў. – Мінск, 2001. – 198 с.
Яшкін, I. Я. Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм. Марфалогія. Сінтаксіс / І. Я. Яшкін. – Мінск, 1980. – 103 с.
Поделитесь с Вашими друзьями: |