Установа адукацыі «Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт» зацвярджаю

Вучэбная праграма складзена на аснове тыпавой вучэбнай праграмы «Гісторыя Беларусі» для спецыяльнасці 1-21 03 01 «Гісторыя (па напрамках)», рэгістрацыйны № № ТД-D.076/тып. ад 03.04.2009.

Разгледжана і рэкамендавана да зацвярджэння кафедрай айчыннай і ўсеагульнай гісторыі

пратакол № 9 ад 18 чэрвеня 2014 г.
Загадчык кафедры

____________ С.А. Шыдлоўскі

Ухвалена і рэкамендавана да зацвярджэння метадычнай камісіяй гісторыка-філалагічнага факультэта УА «ПДУ»

пратакол № 10 ад 30 чэрвеня 2014 г.
Старшыня

____________ І.Г. Лебедзева

ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА
«Гісторыя Беларусі» — адна з вядучых дысцыплін пры падрыхтоўцы па спецыяльнасці .

Мэта выкладання і вывучэння дысцыпліны «Гісторыя Беларусі» — праз засваенне і асэнсаванне вучэбнага матэрыялу садзейнічаць фарміраванню і развіццю ў студэнтаў навуковага светапогляду, падтрымліваць развіццё крытычнага і творчага мыслення, спрыяць фарміраванню сацыяльна-прафесійнай кампетэнтнасці, якая дазваляе спалучыць акадэмічныя, сацыяльна-асобасныя і прафесійныя кампетэнцыі для вырашэння задач у прафесійнай і сацыяльнай сферах.

Задачы выкладання і вывучэння дысцыпліны:

• 
  сфарміраваць уяўленне аб археалогіі і яе ролі ў сістэме гістарычных навук;
  
• 
  азнаёміць студэнтаў з археалагічнымі крыніцамі і метадамі археалагічнага даследавання, асновамі арганізацыі і правядзення археалагічных раскопак;
  
• 
  сфарміраваць уяўленне аб археалагічнай перыядызацыі, этапах развіцця грамадства, археалагічных культурах як у сусветным маштабе, так і на прыкладзе гісторыі Беларусі;
  
• 
  садзейнічаць фарміраванню міждысцыплінарных сувязей праз актуалізацыю ведаў і ўменняў па сумежных дысцыплінах (гісторыі Беларусі, гісторыі Расіі і Украіны, этналогіі і этнаграфіі Беларусі);
  
• 
  развіць ўменні працаваць з спецыяльнай літаратурай (вучэбнай, даведачнай, навуковай, спецыялізаванымі перыядычнымі выданнямі), выкарыстоўваць атрыманыя веды для вырашэння інфармацыйна-пошукавых, навуковых і іншых задач.
  

«Гісторыя Беларусі» як вучэбная дысцыпліна цесна звязана з «Археалогіяй», «Гісторыяй сярэдніх вякоў», «Гісторыяй Расіі і Украіны», «Крыніцазнаўствам», «Гістарыяграфіяй гісторыі Беларусі», «Дапаможнымі гістарычнымі дысцыплінамі». Актуалізацыя міждысцыплінарных сувязей пры выкладанні і вывучэнні дысцыпліны спрыяе глыбокаму разуменню і трываламу замацаванню вучэбнага матэрыяла.

У адпаведнасці з Адукацыйным стандартам па спецыяльнасці 1-21 03 01 «Гісторыя (па напрамках)», студэнт павінен валодаць наступнымі кампетэнцыямі:

— акадэмічнымі:

• 
  АК-2. Валодаць сістэмным і параўнаўчым аналізам;
  
• 
  АК-9. Умець вучыцца, павышаць сваю кваліфікацыю на працягу ўсяго жыцця.
  

сацыяльна-асобаснымі:

• 
  СЛК-8. Умець фарміраваць уласныя меркаванні;
  

прафесійнымі

• 
  ПК-7. Абагульняць і распаўсюджваць перадавы вопыт арганізацыі выхаваўчай работы;
  
• 
  ПК-8. Фарміраваць пачуцці грамадзянскасці і патрыятызму, развіваць эстэтычныя ўяўленні і высокія маральныя якасці асобы;
  
• 
  ПК-9. Фармуліраваць і рашаць задачы, што ўзніклі ў працэсе навукова-даследчай і педагагічнай дзейнасці;
  
• 
  ПК-10. Выкарыстоўваць патрэбныя метады даследавання, мадыфікаваць існуючыя і ствараць новыя метады даследавання, зыходзячы з канкрэтных задач;
  
• 
  ПК-11. Арганізоўваць вучэбна-выхаваўчую работу на навуковай аснове, валодаць камп’ютарнымі метадамі пошука, захоўвання і апрацоўкі інфармацыі ў сферы прафесійнай дзейнасці.
  

Выпускнік павінен:

ведаць:

• 
  асноўныя тэорыі грамадскага развіцця ў адпаведнасці з фармацыйным і цывілізацыйным падыходамі;
  
• 
  асноўныя этапы фарміравання беларускага этнасу;
  
• 
  асноўныя дасягненні ў развіцці матэрыяльнай і духоўнай культуры, культурна-гістарычнай спадчыны беларускага народа;
  
• 
  асноўныя этапы станаўлення дзяржаўнасці на тэрыторыі Беларусі;
  
• 
  месца і ролю беларускіх земляў у геапалітычных працэсах у розныя гістарычныя перыяды.
  

умець:

• 
  выкарыстоўваць фармацыйны і цывілізацыйны падыходы пры характарыстыцы заканамернасцяў і адметнасцяў гістарычнага развіцця беларускага соцыума;
  
• 
  тлумачыць уплыў розных культурна-цывілізацыйных фактараў на сацыяльна-эканамічнае, дзяржаўна-палітычнае, этнаканфесійнае і культурнае развіццё Беларусі;
  
• 
  ацэньваць асноўныя дасягненні матэрыяльнай і духоўнай культуры Беларусі ў кантэксце гістарычнага развіцця і выкарыстоўваць культурна-гістарычную спадчыну Беларусі ў сваёй прафесійнай дзейнасці;
  
• 
  характарызаваць ролю і месца беларускіх земляў у рэгіянальным цывілізацыйным і геапалітычным развіцці;
  

валодаць:

• 
  навуковай метадалогіяй, асноўнымі падыходамі і прынцыпамі ў вывучэнні гістарычнай літаратуры;
  
• 
  фармацыйным і цывілізацыйным падыходамі да характарыстыцы заканамернасцяў і адметнасцяў гістарычнага развіцця беларускага соцыума;
  
• 
  навыкамі і методыкай у вывучэнні і выкладанні гісторыі;
  
• 
  здольнасцю самастойнага аналіза падзей гісторыі і іх выкарыстання ў працэсе выкладання.
  

ЗМЕСТ ВУЧЭБНАГА МАТЭРЫЯЛА
1. БЕЛАРУСКІЯ ЗЕМЛІ АД СТАРАЖЫТНАСЦІ ДА СЯРЭДЗІНЫ XIII ст.

1.1. Уводзіны у гісторыю Беларусі. Першабытная эпоха на тэрыторыі Беларусі (100 – 35 тыс. гг. да н. э. – VIII ст. н. э.).

Гісторыя Беларусі як навучальная дысцыпліна. Змест і структура курса. Характарыстыка вучэбнай літаратуры.

Асаблівасці гістарычнага шляху беларускага народа. Тэрыторыя і прыродныя ўмовы. Эвалюцыя назваў краю і насельнікаў. Перыядызацыя гісторыі Беларусі. Гісторыя як памяць народа. Важнейшыя крыніцы па гісторыі Беларусі. Навуковыя і вучэбныя выданні крыніц.

Асэнсаванне гістарычнага лёсу беларусаў. Канцэпцыі польскіх і расійскіх гісторыкаў. Зараджэнне і развіццё беларускай нацыянальнай гістарыяграфіі. Вывучэнне гісторыі Беларусі ў савецкай гістарычнай навуцы. Дасягненні замежных вучоных. Сучасны стан беларускай гістарыяграфіі і гістарычнай. свядомасці грамадства. Роля гістарычных ведаў у нацыянальна – культурным адраджэнні народа і станаўленні суверэннай дзяржавы – Рэспублікі Беларусь.

Першапачатковае засяленне. Сляды знаходжання першых пасяленцаў, старажытныя стаянкі. Неандэртальцы і краманьёнцы. Умовы жыцця, прылады працы і зброя, асноўныя заняткі. Крэмнездабываючая справа. Мацярынская радавая абшчына як сацыяльная арганізацыя. Плямёны і археалагічныя культуры каменнага веку, меркаванні аб іх этнічнай прыналежнасці. Рэлігійныя вераванні і абрады. Першабытнае мастацтва.

Насельніцтва тэрыторыі Беларусі ў эпоху бронзы і раннім жалезным веку. З'яўленне індаеўрапейцаў, іх балцкая галіна на беларускіх землях. Узаемадзеянне з даіндаеўрапейскім насельніцтвам. Узнікненне і развіццё вытворчых формаў гаспадарання. Плаўка і апрацоўка металаў. Зараджэнне грамадскага падзелу працы. Першапачатковы абмен. Бацькоўскі (патрыярхальны) род. Матэрыяльная і духоўная культура плямён бронзавага і жалезнага вякоў.

Рассяленне славян. Генезіс усходнеславянскіх плямён і шляхі іх рассялення па тэрыторыі Беларусі. Узаемаадносіны з балтамі. Праблема паходжання беларусаў. Далейшае развіццё і індывідуалізацыя вытворчасці. Сельская абш­чына («мір»). Паселішчы і гарадзішчы. Разлажэнне першабытнаабшчынных адносін. Узнікненне класавага грамадства. Саюзы плямён («княжанні»). Рэлігія і культура крывічоў, дрыгавічоў і радзімічаў.
1.2. Раннефеадальныя дзяржаўныя ўтварэнні на беларускіх землях (IX — першая палова XIII ст.).

Крыніцы і гістарыяграфія.

Першыя княствы-дзяржавы. Вытокі дзяржаўнасці Беларусі. Узнікненне княстваў. Старажытнабеларускія землі і Кіеўская Русь.

Дзяржаўнасць Полацкай зямлі. Узаемаадносіны Полацка з Кіевам і Ноўгарадам. Рагвалод і Рагнеда. Усталяванне дынастыі Ізяславічаў. Княства пры Брачыславе. Усяслаў Полацкі. Бітва на Нямізе. Барацьба Уладзіміра Манамаха з Усяславам. Значэнне дзейнасці Уладзіміра Манамаха.

Утварэнне Тураўскага княства. Княжанне Святаполка Уладзіміравіча. Адносіны Турава з Кіевам. Паступовае ўзвышэнне Пінска. Беларускія землі ў Смаленскім, Чарнігаўскім, Кіеўскім, Уладзіміра-Валынскім княствах.

Феадальная раздробленасць. Прычыны і наступствы феадальнай раздробленасці. Княжацкія ўдзелы. Удзелы на радавым і на федальным праве. Усобіцы.

Драбленне Полацкай зямлі. Узвышэнне Мінска ў час праўлення князя Глеба Бараиьба поланкіх і кіеўскіх князёў. Падзел Тураўскай зямлі, князь Юрый Тураўскі. Княствы ў беларускім Пабужжы і Панямонні, воласці ў Пасожжы.

Арганізацыя кіравання і дзяржаўны лад у землях-княствах. Звычаёвае і пісьмовае права. Пачаткі судаводства.

Сацыяльна–эканамічнае развіццё. Шматукладнасць эканомікі. Стан сельскай гаспадаркі, асноўныя прылады апрацоўкі глебы і вытворчасці сельскагаспадарчых прадуктаў. Узнікненне гарадоў, іх знешні выгляд, колькасць і геаграфічнае размяшчэнне. Гарадское рамяство. Унутраны і знешні гандаль. Дагавор Смаленска, Полацка і Віцебска з Рыгай у 1229 г.

Развіццё феадальных адносін на землях Беларусі. Пашырэнне зямельнай уласнасці свецкіх і царкоўных феадалаў, узмацненне іх улады на месцах. Шляхі закабаления свабодных сялян-абшчыннікаў. Формы феадальнай эксплуатацыі, Сацыяльнае расслаенне грамадства.

Барацьба з крыжацкай агрэсіяй і нашэсцем мангола-татараў. Знешнепалітычнае становішча беларускіх зямель у пачатку XIII ст. Напад нямецкіх феадалаў на Усходнюю Прыбалтыку і Полацкую зямлю. Кукенойскі князь Вячка, герцыкскі князь Усевалад, полацкі князь Уладзімір арганізатары змагання супраць крыжакоў. Удзел палачан у разгроме шведскіх захопнікаў у бітве на Няве (1240). Роля насельніцтва беларускіх зямель у стрымліванні нямецкага прасоўвання на ўсход у XIII ст. Легендарныя звесткі аб сутыкненнях з войскамі мангола-татарау на землях Беларусі ў сярэдзіне XIII ст. Бітва каля Магільна. Роля беларускага народа ў барацьбе з мангола-татарамі.

Рэлігія і культура. Перадумовы хрысціянізацыі. Першыя хрысціяне на беларускіх землях. Заснаванне Полацкай і Тураўскай епархій. Праблемы распаўсюджвання новай веры. Дваяверства. Вынікі і значэнне прыняцця хрысціянства.

Вусная народная творчасць. Паданні пра Рагнеду і Усяслава Чарадзея. Узнікненне школ, бібліятэк. Пісьменнасць і навуковыя веды. Перакладная і арыгінальная літаратура Гістарычная проза «Троя», «Александрыя». Летапісы. Полацкая асветніца Ефрасіння. Літаратурная дзейнасць Кірылы Тураўскага. Клімент Смаляціч. Аўрамій Смаленскі. Архітэктура. Жывапіс. Прыкладное мастацтва.

Вытокі беларускага этнасу.
1.3. Утварэнне і станаўленне Вялікага княства Літоўскага (другая палова XIII – XIV ст.).

Асноўныя падыходы да праблемы ўтварэння Вялікага княства Літоўскага ў гістарыяграфіі. Агляд асноўных крыніц.

Утварэнне ВКЛ. Першыя звесткі пра Літву. Аб'яднаўчыя працэсы ў балта-ўсходнеславянскім рэгіёне ў пачатку ХШ ст. Уплыў знешнепалітычнай сітуацыі на утварэнне дзяржавы ў верхнім і сярэднім Панямонні. Сацыяльна-эканамічныя перадумовы фарміравання ВКЛ. Роля Навагрудка ў заснаванні дзяржавы. Міндоўг і яго палітыка. Княжанне Войшалка, Трайдзеня, Віценя, Гедзіміна і Альгерда. Уключэнне ў склад ВКЛ Полацкага, Віцебскага, Менскага княстваў і падняпроўскіх зямель. Супрацьстаянне з Ордэнам. Давыд Гарадзенскі. Бітва на Сініх Водах. Значэнне Вялікага княства Літоўскага ў гісторыі беларускага народа.

Дзяржаўны лад Вялікага княства Літоўскага. Сталіцы, герб і мова дзяржаўнага справаводства. Органы дзяржаўнай улады і кіравання. Вялікі князь. Гаспадарская рада. Узнікненне вялікага «вальнага» сойма і сфера яго кампетэнцыі. Вышэйшыя службовыя асобы: маршалак земскі, канцлер, падканцлер, падскарбій земскі, гетманы. Дворныя ўраднікі. Сістэма мясцовага кіраўніцтва дзяржавай: удзельныя князі, ваяводы, кашталяны, старосты і дзяржаўцы. Судовая сістэма і асаблівасці яе існавання ў XIV — XV ст.

Эканамічнае развіццё і сацыяльныя адносіны. Развіццё прадукцыйных сіл у сельскай гаспадарцы. Феадальнае землеўладанне: дзяржаўнае, свецкае і царкоўнае. Магнаты, шляхта, баяры, зямяне. Сялянская гаспадарка і павіннасці сялян, іх юрыдычны стан. «Дымы» і «дворышчы». Вёскі, сёлы і воласці. Мясцовая адміністрацыя.

Гарады і замкі. Склад гарадскога насельніцтва. Рамяство і гандаль. Магдэбургскае права і яго роля ў эканамічным і грамадска-палітычным жыцці гарадоў.

2. БЕЛАРУСЬ у канцы XIV — першай палове XVII ст.
Абвастрэнне ўнутраных супярэчнасцей у Вялiкiм княстве Лiтоўскiм у канцы ХIV ст. Дынастычная барацьба ў 70-я гг. ХIV ст. Кейстут, Ягайла, Андрэй Полацкi, Вітаўт. Умовы пагаднення памiж вялiкiм князем маскоўскiм Дзмiтрыем Іванавiчам Данскiм i мацi Ягайлы Ульянай Цвярской. Падрыхтоўка, заключэнне, змест i вынiкi Крэўскай унii. Агульназемскi прывілей 1387 г. i яго сутнасць. Пачатак распаўсюджвання каталiцтва на Беларусi.

Узмацненне палiтычных супярэчнасцей памiж феадаламi каталiцкага i праваслаўнага веравызнанняў. Польска-лiцвiнскiя канфлiкты i практычнае скасаванне Крэўскай унii. Востраўскае пагадненне.

Княжанне Вiтаўта, яго ўнутраная i знешняя палiтыка. Лiквiдацыя буйных княстваў i ўмацаванне пазiцый цэнтральнай улады. Абласныя прывiлеi i iх значэнне. Бiтва на рацэ Ворскла i яе значэнне. Пашырэнне агрэсii нямецкiх феадалаў на ўсход. Чарговае зблiжэнне Вялiкага княства Лiтоўскага з Польскай Каронай. “Вялiкая вайна”. Разгром крыжакоў пад Грунвальдам. Гарадзельскi прывілей 1413 г.

Рэлiгiйная палiтыка Вiтаўта. Барацьба феадальных груповак за ўладу ў 30-я гг. ХV ст. i змены ў кiраўнiцтве дзяржавай. Прывілеi вялiкiх князёў лiтоўскiх праваслаўнай знацi 1432 i 1434 гг.

Казiмiр IV i яго палiтыка. Абранне Казiмiра вялiкiм князем. Паўстанне “чорных людзей” у Смаленску, хваляваннi ў Вiцебску, Полацку, на Валынi, Жмудскай зямлi. Агульназемскi прывілей 1447 г. i яго значэнне. Пачатак юрыдычнага афармлення прыгоннага права. “Судзебнiк” Казiмiра IV 1468 г. Адносiны Вялiкага княства Лiтоўскага з Польшчай. Усходняя палiтыка Казiмiра. “Змова князёў” 1480 – 1481 гг. Спробы аддзялення ад Вялiкага княства Лiтоўскага часткi беларускiх зямель.

Культура Беларусi ў ХIV – ХV стст. Этнiчныя працэсы на беларускiх землях, складванне адметных рыс беларускага народа (мова, звычаi, традыцыi, характар). Этнiчная самасвядомасць.

Пытанне аб паходжаннi назвы “Белая Русь”.

Асаблiвасцi матэрыяльнай i духоўнай культуры. Дойлiдства, жывапiс, скульптура. Кнiжная справа. Летапiсанне. Арыгiнальная i перакладная лiтаратура.

Знешняя палітыка і войны Вялiкага княства Лiтоўскага ў першай палове ХVI ст. Адносiны Вялiкага княства Лiтоўскага з Маскоўскай дзяржавай. Iдэалагiчнае абгрунтаванне прэтэнзiй Вялiкага княства Маскоўскага на валоданне беларускiмi землямi. Войны памiж суседнiмi княствамi канца ХV – першай паловы ХVI стст., iх вынiкi. Бiтва на Вядрошы, абарона Смаленска, бiтва пад Оршай. Паспалiтае рушанне (усеагульнае апалчэнне) як аснова вайсковай арганiзацыi ВКЛ у ХVI ст. Узбраенне войска. Пачатак пераходу ад паспалiтага рушання да наёмнага прафесiйнага войска. Набегi крымскiх татар i барацьба з паўднёвым агрэсарам. Бiтва пад Клецкам. Мяцеж Мiхаiла Глiнскага. Асоба М. Глiнскага i яго роля ў кiраўнiцтве дзяржавай. Аб’ектыўныя i суб’ектыўныя прычыны, мэта выступлення Глiнскага. Галоўныя падзеi мяцяжу, яго сувязь з маскоўскiм дваром. Непасрэдныя i далёкасяжныя вынiкi мяцяжу. Мерапрыемствы па ўмацаванні дзяржаўнай абароны ў 40-я – 50-я гг. ХVI ст.

Эвалюцыя дзяржаўнага ладу Вялiкага княства Лiтоўскага. Агульназемскiя прывiлеi 1492 i 1506 гг. Абмежаванне ўлады вялiкага князя i пашырэнне правоў паноў-рады. Увядзенне павятовага соймiка i рэформа вялiкага вальнага сойма. Мясцовае кiраванне: ваяводскi, павятовы, i валасны ўзроўнi. Адметныя рысы мясцовага кiравання ў Полацкай i Вiцебскай землях. Суды i заканадаўства. Статуты Вялiкага княства Лiтоўскага 1529, 1566 i 1588 гг. Судовая рэформа. Галоўны Трыбунал Вялiкага княства Лiтоўскага.

Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялiкага княства Лiтоўскага. Утварэнне першых ваяводстваў. Іх колькасць i прыкладныя межы. Вiленскi сойм 1565 – 1566 гг. i яго рашэннi. Адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльная i вайсковая рэформы. Адмiнiстрацыйныя функцыi ваяводскiх i павятовых цэнтраў (гаспадарчыя, вайсковыя, судовыя).

Змены ва ўнутрыпалiтычным жыццi дзяржавы ў 20-я – 60-я гг. ХVI ст. Пераўтварэнне шляхты ў карпаратыўнае саслоўе i вылучэнне шляхецкай палiтычнай праграмы. Палiтыка верацярпiмасцi ў практыцы палiтычнага жыцця ВКЛ. Афiцыйная адмена Гарадзельскага прывілея. Супярэчнасцi паміж магнатэрыяй і асноўнай часткай шляхецкага саслоўя ў барацьбе за шляхецкiя вольнасцi. Рэформы сярэдзiны 60-х гг. ХVI ст. i Статут 1566 г. як вынiк рэалiзацыi шляхецкай палiтычнай праграмы.

ПАТРАБАВАННІ ДА КУРСАВОЙ РАБОТЫ

Курсавая работа па дысцыпліне «Гісторыя Беларусі» ўяўляе вучэбнае навуковае даследаванне, самастойна выкананае студэнтам па адной з актуальных праблем гістарычнай навукі.

Мэтай падрыхтоўкі і абароны курсавой работы з’яўляецца ўсебаковае развіццё творчага патэнцыяла будучага спецыяліста з вышэйшай адукацыяй. Напісанне курсавой работы садзейнічае фарміраванню і развіццю ўменняў крыніцазнаўчай эўрыстычнай дзейнасці, бібліяграфічнага пошуку, у т.л. у сетцы Internet, аналізу і абагульнення матэрыялу, рабіць самастойныя высновы, выкладаць іх аргументавана і ў адпаведнасцямі з нормамі навуковага стылю мовы.

Для напісанне курсавой работы студэнтам 1 курса вучэбным планам адводзіцца 40 гадзін. Рэкамендуемы аб’ём работы складае каля 30 старонак.

Курсавая работа выконваецца і афармляецца ў адпаведнасці з наступнымі метадычнымі ўказаннямі: Метадычныя рэкамендацыі па падрыхтоўцы, афармленню і абароне курсавых работ па спецыяльнасцях 1-21 03 01 «Гісторыя» і 1-02 01 02-04 «Гісторыя. Англійская мова» / Складальнікі Д.У. Дук, В.А. Емяльянчык, В.І. Мішына [і інш.]. — Полацк : ПДУ, 2007. — 43 с.

Спіс выкарыстаных крыніц і літаратуры афармляецца ў апаведнасці з патрабаваннямі Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь.

Каталог: bitstream -> 123456789 -> 13274
123456789 -> Марына Шода «Несучы хвалу красе» (паэзія Уільяма Батлера Ейтса)
123456789 -> Гісторыя беларускай літаратуры (ХІХ ст. – 1970-я гады ХХ ст.)
123456789 -> П. С. Лопух гідралогія сушы частка 2 (агульная гідралогія)
123456789 -> П. С. Лопух, А. А. Макарэвіч
123456789 -> Праявы масавай культуры ў дыскурсе смі, альбо да праблемы гуманізацыі медыясферы
123456789 -> Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь
123456789 -> 1. Гістарычныя ўмовы ўзнікнення новай беларускай літаратуры. Асноўныя літаратурныя напрамкі канца ХVІII – пачатку ХІХ стст. І іх выражэнне ў беларускай літаратуры
123456789 -> Гісторыя старажытнай грэцыі І рыма (Фядосік В. А.)
13274 -> Установа адукацыі «Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт» зацвярджаю