Ваўкавыскі дзяржаўны будаўнічы прафесіянальны ліцэй

2010

Метадычная распрацоўка падрыхтавана Н.П. Грыб, выкладчыкам беларускай мовы i лiтаратуры Ваўкавыскага дзяржаўнага будаўнiчага прафесiянальнага лицэя
Урок распрацаваны згодна тыповай вучэбнай праграмы па беларускай літаратуры для першага курса, зацверджанай Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь. На вывучэнне жыццёвага і творчага шляху Кандрата Крапівы па прыкладнаму планаванню для навучальных устаноў, якія забяспечваюць прафесійна-тэхнічную адукацыю, прадугледжана дзве гадзіны. Распрацаваны ўрок – першы ў дадзенай сістэме ўрокаў. У ім прадугледжаны агляд жыццёвага шляху і надаецца ўвага вывучэнню такога шырока прадстаўленага жанру ў творчасці пісьменніка, як байка. Да зместу распрацаванага ўрока прыкладаецца дадатак (рэфлексійныя карткі, храналагічная табліца па жыццёваму і творчаму шляху пісьменніка, выказванні іншых пісьменнікаў пра творчасць Кандрата Крапівы), а таксама прэзентацыя, якая адлюстроўвае самыя яркія старонкі жыцця пісьменніка. Дадзеная распрацоўка ўрока можа стаць метадычнай дапамогай для выкладчыкаў роднай літаратуры.

Тэма: Кандрат Крапіва. Жыццевы і творчы шлях пісьменніка. Актуальнасць жанру байкі ў творчасці Кандрата Крапівы
Мэта: Сфарміраваць веды аб асноўных этапах жыцця і творчасці Кандрата Крапівы, тэматыцы баек.

Навучыць характэрызаваць тэматычную разнастайнасць баек К.Крапівы, мастацкія прыемы і сродкі ў творчасці пісьменніка, прымяняць атрыманыя веды для інтэрпрэтацыі актуальнасці праблематыкі твораў К.Крапівы. навучыць чытаць байку з захаваннем нормаў літаратурнага вымаўлення.

Развіваць мову праз аналіз баек, уменне бачыць з’явы, якія падвяргаюцца крытыцы.

Садзейнічаць выхаванню станоўчых рысаў характару.

1. 
   Арганізацыя пачатка ўрока:
   

2. 
   Аб’яўленне тэмы ўрока. Запіс тэмы ў сшытках.
   

3. 
   Тлумачэнне задач урока:
   

- Ці многаму вы можаце даць тлумачэнне? Што вам не вядома? Спадзяюся, што ў канцы ўрока ў вашым лісціку вы смела падкрэсліце абсалютна ўсе паняцці, таму што будзеце іх ведаць. Адкдадзіце рэфлексійныя карткі, мы вернемся да іх у канцы ўрока.

“Яркі, самабытны талент, які ўвасобіў у сабе найлепшыя здабыткі і традыцыі жывого творчага слова народа, яго гумару, яго здаровага смеху…”

“К.Крапіва валодае шчаслівым і незвычайным талентам: творы яго пакараюць чытача адразу ж, з першага знаемства з ім, і пакараюць назаўседы…”

“Жывуць у народнай памяці сатырычныя творы Кандрата Крапівы, хоць і многа мінула гадоў ад іх першага з’яўлення ў друку…”

- Як вы думаеце, адкуль такі псеўданім?(аналогія: К.М.Міцкевіч-Колас, І.Д.Луцэвіч-Купала)

1. 
   “Я не лічыў свае творы таго часу сапраўды мастацкімі і саромеўся падпісваць іх сваім прозвішчам…”;
   
2. 
   “Мае прозвішча –Атраховіч- нязручнае для вымаўлення і нялегкае для запамінання…”;
   
3. 
   “Сатырычны характар маіх твораў, у якіх часам называліся сапраўдныя імены, патрабаваў некага прыкрыцця… У адпаведнасці з характарам жанру я і выбраў “Крапіву”
   

- Які Баран? Падцвердзіце радкамі з байкі

- Як бы вы ахарактэрызавалі Кошку?

- Падзяліце байку на структурныя часткі. Зачытайце іх.

- Супраць каго скіраваны змест байкі? Якія рысы чалавечага характару яна востра крытыкуе?
11. – Паслухайце байку і скажыце, што або каго яна высмейвае? К.Крапіва”Махальнік Іваноў”(1928). Чытае ннавучэнец. Астатнія слухаюць. Пасля ідзе работа над зместам і сэнсам байкі:

- Хто такі махальнік?

- Які кур’езны выпадак апісаны у байцы?

- Вызначце структурныя часткі байкі.

- Зварот увагі на апору К.Крапівы ў байцы на асабісты вайсковы вопыт.

- Якую адмоўную з’яву ў грамадстве крытыкуе байка? Падцвердзіце словамі маралі.

- Работа з паняццем “прытча”
12. К.Крапіва “Дзед і баба”(1925)
13. К.Крапіва. Эпіграмы. “Інтэрв’ю Якуба Коласа”

“Тоўстаму” пісьменніку”

“На ананіма”

“На празаіка”

“Старой” знаемай у міні-спадніцы”
14. Абагульненне. Вызначэнне і запіс у сшыткі жанравых асаблівасцей байкі:

- алегарычнасць;

- іншасказальнасць;

- маральнае павучанне;

- лаканізм апавядання;

- максімальная абагульненасць;

- афарыстычнасць;

- структурнасць

15. Рэфлексія. Паўторнае падкрэсліванне паняццяў у рэфлексійных картках. Паўтарэнне азначэнняў гэтых паняццяў.
16. Дамашняе заданне:

1 узровень – вывучыць байку на памяць;

2 узровень – саставіць красворд па матэрыялах біяграфіі і творчасці К.Крапівы;

3 узровень – напісаць міні-сачыненне на тэму “Роля творчасці К.Крапівы ў літаратуры”
17. Арганізацыя канца ўрока:

- разважанне над роллю баек К.Крапівы ў літаратуры;

- выстаўленне адзнак і іх тлумачэнне;

- падзяка навучэнцам і гасцям

Дадатак 1
“Яркі, самабытны талент, які ўвасобіў у сабе найлепшыя здабыткі і традыцыі жывого творчага слова народа, яго гумару, яго здаровага смеху…”

М. Лынькоў

“К.Крапіва валодае шчаслівым і незвычайным талентам: творы яго пакараюць чытача адразу ж, з першага знаемства з ім, і пакараюць назаўседы…”

Дадатак 2

Чатырохгадовая царкоўнапрыходская школа

Уздзенскае народнае вучылішча

Стоўбцы

1913 г. – здаў экзамен на годнасць народнага настаўніка ў Мінску

Праца на цагельні

1915 г. – мабілізаваны ў царскую армію, Румынскі фронт

1918 г. – дэмабілізаваны як настаўнік (дэкрэт 1917 г.)

Вярнуўся да бацькоў

1920 – 1923 г.г. – дапамагаў рыхтаваць малодшы камандны састаў у арміі

З 1922 г. часта бываў у Мінску

1922 г. – “Савецкая Беларусь” – беларусамоўны сатырычны верш “Сваты”

Пач. 20 ст. – член літаратурнага аб’яднання “Маладняк”

1926 г. – член літаратурнага аб’яднання “Узвышша”

1930 г. – скончыў БДУ
1933 г. – першая п’еса “Канец дружбы”

1937 г. – драма “Партызаны”

1939 г. – сатырычная камедыя “Хто смяецца апошнім”

1939 г. – раман “Мядзведзічы”

1972 г. – фантастычная камедыя “Брама неўміручасці”

1956 г. – прысвоена званне народнага пісьменніка Беларусі

Віцэ-прэзідэнт АН БССР

1982 г. – меладрама “На вастрыі”

Дадатак 3